izomery trans - Strona 3 z 3 - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Izomery trans pod lupą nauki – wywiad z prof. Hanną Mojską

Autor dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP-PZH | 10.12.2018 | ABC Żywienia, Co kryje etykieta

e-Baza wskazuje, w których kategoriach i rodzajach produktów mogą być obecne izomery trans. Dane zgromadzone w bazie pozwalają na porównanie zawartości izomerów trans w produktach, co ułatwia wybór produktów korzystniejszych dla zdrowia. Można zatem obliczyć dzienne spożycie izomerów trans, jak również komponować jadłospis.

Dane zawarte w e-Bazie mogą być również wykorzystane do badań naukowych m.in. oceny narażenia na izomery trans w różnych grupach populacyjnych oraz oceny korelacji pomiędzy pobraniem izomerów trans z dietą a ryzykiem zachorowalności i umieralności z różnych przyczyn, przede wszystkim z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

– Na jakim etapie baza jest dziś, jak będzie rozwijana i weryfikowana?

e-Baza „wystartowała” w 2018 r. i aktualnie znajdują się w niej dane z 7 kategorii środków spożywczych, a każda kategoria zawiera od kilku do kilkunastu podkategorii i/lub grup produktów. Na dziś dysponujemy danymi z analiz 568 produktów. W kontynuacji będziemy wprowadzać inne kategorie (w tym słodkie kremy do smarowania, pączki i drożdżówki, zupy z makaronem typu nudle). Docelowo planowane jest utworzenie około 20 kategorii, prowadzone będą również badania w celu aktualizacji i weryfikacji umieszczonych danych.

– Czy na świecie istnieje baza o podobnym charakterze, dostępna publicznie?

– Na świecie prowadzone są badania dotyczące zawartości izomerów trans w wybranych rodzajach środków spożywczych obecnych na rynku wewnętrznym, ale nie spotkałam się z takim systemowym rozwiązaniem. Nie znalazłam również informacji o powszechnej dostępności takich danych w wersji elektronicznej z podaniem wartości średniej, minimalnej i maksymalnej w przeliczeniu na 100 g, na porcję i na cały produkt dla poszczególnych rodzajów środków spożywczych. Podawane informacje dotyczą wyłącznie przeciętnej zawartości izomerów trans w g/100 g w grupie produktów (np. produktach czekoladowych, margarynach twardych czy kubkowych).

– Na czym polega wiarygodność tej bazy?

– Dane wprowadzone do bazy zostały potwierdzone badaniami analitycznymi w Laboratorium Referencyjnym IŻŻ. Badania zostały wykonane akredytowaną metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC/MS). Wyniki uzyskane są swoistym „odciskiem palca” dla oznaczanego związku chemicznego, w tym przypadku izomerów trans kwasów tłuszczowych. Ponadto zostały opracowane szczegółowe wytyczne pobieranych do badań próbek produktów tak, aby zapewnić ich reprezentatywność. Np. pobierano próbki handlowe zupy grzybowej w proszku wszystkich dostępnych marek, dodatkowo produkt każdej marki był pobierany z przynajmniej dwóch różnych partii produkcyjnych. Zatem na przedstawioną w bazie przeciętną zawartość izomerów trans w zupie grzybowej w proszku składały się wyniki analityczne przynajmniej kilkunastu pojedynczych próbek. Należy dodać, że w bazie ujęte są również wyniki ogólnopolskich badań monitoringowych Państwowej Inspekcji Sanitarnej z ostatnich 5 lat.

– Na czym polega główny trud tworzenia tej bazy?

– Na wykonaniu ogromnej ilości badań analitycznych. Po pierwsze należy oznaczyć zawartości tłuszczu w produkcie, z kolei w wyekstrahowanym tłuszczu oznaczane są kwasy tłuszczowe, a wśród nich izomery trans. Dla zapewnienia wiarygodności wyniku każdą próbkę bada się w dwóch powtórzeniach. Daje to ogromną liczbę pojedynczych wyników, które należy poddać następnie obróbce statystycznej. Obliczoną zawartość w gramach na 100 g produktu trzeba jeszcze przeliczyć na porcję, a przecież każdy produkt to inna porcja.

– Jaki obraz rynku odzwierciedla ta baza?

Dotychczasowe badania pokazują, że na rynku jest ogromna liczba produktów, w których nadal są obecne izomery trans pochodzenia przemysłowego.

Z drugiej strony należy podkreślić wysiłki producentów zmierzające do dobrowolnej reformulacji produktów w kierunku obniżenia zawartości izomerów trans.

Z badań IŻŻ oraz WUM wynika, że większość margaryn miękkich (kubkowych), margaryn kostkowych i miksów na polskim rynku charakteryzuje się niską zawartością izomerów trans kwasów tłuszczowych (poniżej 1-2%). Faktem jest, że w pojedynczych próbkach w/w tłuszczów jadalnych stwierdzono wysoką zawartość izomerów trans (około i powyżej 20%). Obniżenie zawartości izomerów trans jest obserwowane również w grupie koncentratów zup i sosów. Nadal stosunkowo wysoka zawartość tłuszczów trans jest odnotowywana w produktach ciastkarskich i cukierniczych. Musimy zdawać sobie sprawę, że izomery trans nie znikną natychmiast, nawet po wprowadzeniu przepisów dotyczących ich limitowania w żywności. Natomiast na pewno będą to zawartości niższe, czego konsekwencją będzie obniżenie ogólnego pobrania tłuszczów trans z dietą. Mamy nadzieję, że baza wartości izomerów trans odegra ważną rolę informacyjną i przyczyni się do poprawy zdrowia Polaków.

Rozmawiała Marta Pawłowska

Czytaj więcej:

Tłuszcze trans – wiem, gdzie są – nie kupuję! e-baza, wstęp do cyklu, prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz,

Izomery trans – warto wiedzieć, cz. 1., dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. nadzw. IŻŻ, dr Ewa Rychlik,

Mity na temat izomerów trans kwasów tłuszczowych. Przykładowe jadłospisy, cz. 2, mgr Edyta Jasińska-Melon, dr hab. n. farm. Hanna Mojska Hanna Mojska, prof. nadz. IŻŻ,

Baza izomerów trans – okiem użytkownika, cz. 4., mgr Tomasz Szymański.

Czy margaryny miękkie zawierają izomery trans?

Autor prof. Hanna Mojska, mgr inż. Edyta Jasińska-Melon | 13.11.2018 | ABC Żywienia, Zasady zdrowego żywienia

Izomery trans mogą powstawać naturalnie w żwaczu zwierząt przeżuwających, stąd ich obecność w niewielkich ilościach w mleku i mięsie przeżuwaczy (1 – 8% wszystkich kwasów tłuszczowych). Na skalę przemysłową powstają w procesie przemysłowego utwardzania (uwodornienia) olejów roślinnych. Głównym źródłem i-TFA (industrially produced TFA) są częściowo utwardzone oleje roślinne, a także produkty spożywcze wytwarzane z ich udziałem, m.in. wyroby cukiernicze i ciastkarskie, margaryny, produkty fast food (nawet do 90% wszystkich kwasów tłuszczowych).

Spożywane z żywnością izomery trans kwasów tłuszczowych podwyższają poziom LDL cholesterolu („zły cholesterol”) i obniżają poziom HDL cholesterolu („dobry cholesterol”) w surowicy krwi. Są uznanym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Nadmierne spożycie tłuszczów trans z dietą przyczynia się również do zaburzenia syntezy długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, wzrostu ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, guzów nowotworowych, a u niemowląt i małych dzieci – astmy, alergicznego nieżytu nosa oraz atopowego zapalenia skóry. Biorąc pod uwagę powyższe oraz zgodnie z polskimi Normami Żywienia (2017 r.) spożycie TFA powinno być tak niskie, jak to jest możliwe do osiągnięcia w diecie zapewniającej właściwą wartość żywieniową.

Działania w celu obniżenia poziomu izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności i diecie obejmują uregulowania prawne limitujące zawartość TFA w produktach żywnościowych i wprowadzające obowiązek znakowania zawartością tłuszczów trans oraz reformulację produktów.

Europejskie Stowarzyszenie Producentów Margaryn (IMACE) opublikowało informację, że w latach 2004–2017 producenci margaryn przeprowadzili skuteczną reformulację swoich wyrobów i udało im się obniżyć zawartość kwasów tłuszczowych trans w produkowanych margarynach przemysłowych ponad sześciokrotnie. Wg IMACE przeciętna zawartość tłuszczów trans w margarynach przemysłowych obecnych na rynku europejskim wynosiła w 2004 r. 7,1% wszystkich kwasów tłuszczowych a w roku 2017 już jedynie 1.1%. Dostępne w handlu detalicznym margaryny konsumenckie zawierają mniej niż 1% kwasów tłuszczowych trans (w przeliczeniu na produkt). Potwierdzają to również wyniki ogólnopolskich badań przeprowadzone w ramach projektu naukowego realizowanego przez Instytut Żywności i Żywienia oraz Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Badania wykazały, że margaryny miękkie odznaczają się najniższą zawartością izomerów trans wśród tłuszczów do smarowania pieczywa obecnych na polskim rynku. Blisko 95% badanych margaryn miękkich zawierało TFA w ilości poniżej 1%, co określa się pojęciem „praktycznie nieobecne”. Wyniki badań wskazują na korzystne obniżenie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w margarynach, w tym przede wszystkim w margarynach miękkich.

Warto zaznaczyć, że obecnie Komisja Europejska przekazała do publicznych konsultacji projekt przepisu prawnego wprowadzający maksymalną dopuszczalną zawartość i-TFA w produktach żywnościowych na poziomie 2 g/100 g tłuszczu. Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła w bieżącym roku 6-stopniowy plan całkowitego wyeliminowania tłuszczów częściowo utwardzonych (źródło TFA) ze światowych zasobów żywności do roku 2023 („REPLACE Trans Fat. Trans Fat Free by 2023”).

Należy podkreślić, że również Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) włączył się aktywnie w działania na rzecz obniżenia spożycia izomerów trans. Realizując zadanie 3.1.7 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 w IŻŻ powstała ogólnodostępna elektroniczna baza zawartości izomerów trans (e-baza), dostępna pod adresem: www.izomery.izz.waw.pl lub poprzez aktywny link zamieszczony na stronie instytutu (e-Baza IZOMERÓW TRANS). Obecnie każdy może sprawdzić jaka jest zawartość szkodliwych TFA w różnych asortymentach produktów żywnościowych, w tym w różnych rodzajach margaryn.

Literatura

Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal; 2010. 8.1461.
Szajewska H. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria; 2014. T. 11. 321-338.
Wang Q. et. al. Impact of on optimal intakes of saturated, polyunsaturated, and trans fat on global burdens of coronary heart disease. JAHA; 2016:5 (1):e002891.
De Souza RU et al. Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of obsevational studies. BJM; 2015. 351:h3978.
Jelińska M.: Kwasy tłuszczowe – czynniki modyfikujące procesy nowotworowe. Biul. Wydz. Farm. AMW; 2005. 1. 1-9.
Kiage J., Merrill P., Judd S., et all.: Intake of trans fat and incidence of stroke in the REasons for Geographic And Racial Differences in Stroke (REGARDS) cohort. Am J Clin Nutr 2014; 99. 1071-1079.
Scientific and technical assistance on trans fatty acids (EFSA 2018.EN-1433)
IMACE 2018: Business-to-business (B2B) margarines have never been lower in trans fatty acids than they are today, Brussels; May 2018. [online]. [Przeglądany 20 października 2018]. Dostępny w: www.imace.org
[online]. [Przeglądany 20 października 2018]. Dostępny w: https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/labelling_legislation/trans-fats_en.
WHO 2018: Replace Trans FAT. WHO/NMH/NHD/18.4

Izomery TRANS – jak dokonywać wyborów zakupowych

Autor dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP-PZH | 2.08.2018 | ABC Żywienia, Co kryje etykieta

Izomery trans kwasów tłuszczowych (zwanych też tłuszczami trans lub TFA) zostały naukowo uznane za czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym niedokrwiennej choroby serca. Obecność TFA w diecie przyczynia się również do powstawania i rozwoju wielu innych chorób i zaburzeń stanu zdrowia.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby izomery trans kwasów tłuszczowych dostarczały poniżej 1% energii z diety. Z kolei Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wskazuje, że spożycie tłuszczów trans powinno być tak niskie, jak to jest możliwe – oczywiście przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej wartości żywieniowej diety.

TFA powstają przede wszystkim w czasie przemysłowego utwardzania olejów roślinnych i rybnych. Ilość izomerów trans powstających w czasie utwardzania tłuszczów jest zmienna i w znacznym stopniu zależy od warunków prowadzenia procesu technologicznego (temperatury, ciśnienia, katalizatorów). TFA powstają także w żwaczu zwierząt przeżuwających w procesie biouwodornienia i w niewielkich ilościach (1-6% tłuszczu) są obecne w mleku i przetworach mlecznych oraz w mięsie i jego przetworach.

Jak obniżyć zawartość TFA w codziennej diecie?

Stosowane na świecie strategie w celu obniżenia spożycia tłuszczów trans prowadzone są wielokierunkowo. Z jednej strony są to uregulowania prawne wprowadzające albo obowiązkowe znakowanie produktów zawartością TFA (m.in. w USA, Kanadzie, krajach Ameryki Południowej) albo limitowanie ich poziomów w żywności (m.in. w Danii, Austrii, na Łotwie i Węgrzech).

W Stanach Zjednoczonych od 2018 roku obowiązuje zakaz stosowania w żywności częściowo utwardzonych tłuszczów roślinnych. Z drugiej strony także sami producenci żywności wprowadzają dobrowolne ograniczenia stosowania częściowo utwardzonych olejów roślinnych.

Należy podkreślić, że obowiązujące obecnie w Europie przepisy prawne dotyczące znakowania żywności nie pozwalają na podawanie na etykiecie produktów informacji o obecności TFA. Powstaje zatem pytanie, w jaki sposób konsument może wybierać produkty, które nie zawierają izomerów trans lub w których ich zawartość jest bardzo mała.

Najprostszym sposobem jest uważne sprawdzenie informacji podanych na etykiecie produktów żywnościowych. Jeśli w składzie produktu jest wymieniony olej/tłuszcz roślinny częściowo utwardzony, można być pewnym, że w produkcie obecne są izomery trans. Nadal jednak nie wiadomo, w jakich występują ilościach.

Dodatkowo w przypadku produktów, które są sprzedawane bez opakowań m.in. produkty typu fast foods czy wyroby cukiernicze, takiej informacji dotychczas nie można było uzyskać.

e-Baza zawartości izomerów trans

W związku z powyższym, w celu zapewnienia większego dostępu do informacji nt. obecności TFA w żywności, w Instytucie Żywności i Żywienia (IŻŻ) opracowano koncepcję utworzenia ogólnodostępnej elektronicznej bazy zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności wraz z wyszukiwarką (e-Baza). Powyższe działania zostały zrealizowane przy współpracy z Ministerstwem Zdrowia w ramach zadania Narodowego Programu Zdrowia (NPZ)*.

Opracowanie e-Bazy opierało się na trzech podstawowych zasadach:

zgodności z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego,
wiarygodności
i użyteczności danych prezentowanych w bazie.

Wobec braku w Polsce i Unii Europejskiej stosownych przepisów prawnych dotyczących TFA, w bazie zostały umieszczone informacje o ich zawartości wyłącznie dla określonej grupy produktów i asortymentu produktów bez podawania nazwy własnej produktu i producenta. W e-Bazie umieszczono dane o zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych pochodzące z ogólnopolskich badań monitoringowych (lata 2012–2016) i badań przeprowadzonych w Zakładzie Metabolomiki Instytutu Żywności i Żywienia w roku 2017.

Aktualnie w e-Bazie znajdują się dane dotyczące łącznie 69 asortymentów produktów (ok. 700 pojedynczych produktów), należących do 7 następujących kategorii żywności: koncentraty spożywcze, mleko i przetwory mleczne, produkty fast food, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia, tłuszcze roślinne, wyroby cukiernicze i ciastkarskie, ziarna zbóż i przetwory zbożowo-mączne.

Dane dotyczące zawartości TFA są na bieżąco uzupełniane i aktualizowane. Docelowo zaplanowano wprowadzenie do bazy informacji nt. poziomów TFA we wszystkich kategoriach produktów, które mogą być źródłem TFA w diecie oraz w kolejnych asortymentach produktów należących do kategorii już uwzględnionych w e-Bazie.

Zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych jest podana w g/100g, g/porcję i g/cały produkt. Dodatkowo dla każdej kategorii, podkategorii i dla każdego asortymentu produktów, zawartość TFA podano w postaci wartości przeciętnej (mediana) oraz wartości minimalnej i maksymalnej. Dzięki temu e-Baza pełni rolę informacyjno-edukacyjną.

Z informacji zawartych w e-Bazie można się dowiedzieć, w których kategoriach produktów żywnościowych są obecne tłuszcze trans. Pozwala to na porównanie produktów, ułatwia wybór tych o niskiej zawartości TFA. Dzięki informacji o zawartości TFA w g/porcję produktu możliwe staje się właściwe komponowanie codziennej diety i porównanie jej z zaleceniami.

Baza jest dostępna pod adresem www.izomery.izz.waw.pl lub poprzez aktywny link zamieszczony na stronie IŻŻ e-Baza IZOMERÓW TRANS.

*Badania realizowane w ramach zadania 3.1.7. pt. „Badanie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności w 2017 r. i prowadzenie bazy danych dotyczących izomerów trans w środkach spożywczych w latach 2017 – 2020” Narodowego Programu Zdrowia.

Literatura

Scientific Opinion on Dietary Reference Values for Fats, including Saturated Fatty Acids, Polyunsaturated Fatty Acids, Monounsaturated Fatty Acids, Trans Fatty Acids, and Cholesterol. EFSA Journal; 2010. 8.1461.
Mozaffarian D. , Circulation; 2016. 133. 187–225.
Food and Agriculture Organization (FAO)/World Health Organisation (WHO). Fats and Oils in Human Nutrition. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation. FAO Food and Nutrition Paper No. 57. Food and Agriculture Organization of the United Nations: Rome; 1994.
Food and Agriculture Organization (FAO)/World Health Organisation (WHO). Fats and Fatty Acids in Human Nutrition; Report of an Expert Consultation; WHO Press: Geneva, Switzerland; 2010.
[online]. [przeglądany: 10 czerwca 2018]. Dostępny w: http://www.fda.gov/Food/IngredientsPackagingLabeling/FoodAdditivesIngredients/ucm449162.htm

Dlaczego ogranicza się w diecie dzieci podaż kwasów tłuszczowych nasyconych i izomerów typu trans?

Autor mgr Ewa Ehmke vel Emczyńska-Seliga | 10.05.2018 | Dzieci 0-3, Dzieci i młodzież

Kwasy tłuszczowe nasycone są tłuszczami pochodzenia zwierzęcego – zawarte są w maśle, tłustych wyrobach mlecznych (sery, śmietana), żółtku jaj, mięsie, podrobach czy smalcu. Izomery trans kwasów tłuszczowych są natomiast produktem utwardzania olejów roślinnych metodą uwodornienia. Obecne są więc w twardych margarynach kostkowych, wyrobach cukierniczych, słodkich i słonych przekąskach, żywności typu fast-food (burgery, kotleciki i kawałki kurczaka w panierce, frytki). Jeśli w składzie produktu na opakowaniu wymieniony jest tłuszcz utwardzony lub palmowy, to w dużej mierze można przypuszczać, że będzie on tłuszczem typu trans.

Warto śledzić normy żywienia

Polskie Normy żywienia opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia (2017) zalecają podaż kwasów tłuszczowych nasyconych oraz typu trans tak niską, jak jest to możliwe przy jednoczesnym zapewnieniu właściwej wartości żywieniowej diety. W przypadku tłuszczu nasyconego można oszacować, że maksymalna jego podaż w grupie dzieci w wieku 1-3 lat powinna wynosić do 11 g/dzień (10% energetyczności). Resztę zapotrzebowania na energię powinny zapewniać tłuszcze nienasycone, pochodzenia roślinnego i zawarte w rybach morskich, owocach morza lub algach.

W 2017 roku opublikowano metaanalizę, czyli badanie naukowe porównujące wyniki innych badań, dotyczącą efektu spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans przez dzieci i młodzież. Okazuje się, że substancje te są odpowiedzialne za wzrost stężenia cholesterolu ogółem, cholesterolu frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu) oraz rozkurczowego ciśnienia krwi. W zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym, a tym samym zwiększonej śmiertelności, spożycie wspomnianych grup tłuszczów powinno być jak najniższe. Również przegląd rekomendacji z 2017 roku potwierdza rolę diety i ograniczonego spożycia tłuszczu nasyconego i trans przez dzieci w wieku 1-3 lat, jako czynników mogących mieć wpływ na programowanie metaboliczne i zapobieganie chorobom cywilizacyjnym.

W urozmaiconej diecie małych dzieci powinien dominować tłuszcz pochodzenia roślinnego, ale nie unikniemy tego, że część tłuszczu będzie pochodzenia zwierzęcego. Oleje i oliwa powinny być dodatkiem do posiłków, jako składnik zup, surówek i sałatek. Źródłem tłuszczu mogą być też warzywa (awokado, oliwki – najlepiej z oliwy, a nie słonej zalewy) oraz orzechy, nasiona lub pestki. Te ostatnie mogą być podawane dzieciom pod postacią past lub kremów, a starszym – w całości (należy uważać na ryzyko zachłyśnięcia!). Ważnym źródłem tłuszczu powinny być tłuste ryby. Można je serwować od czasu rozszerzania diety niemowląt 1-2 razy w tygodniu pod postacią pulpetów, past, jako składnik zup czy dodatek do sosów. Z uwagi na zanieczyszczenie rtęcią powinno unikać się podawania dzieciom mięsa z ryb drapieżnych (rekin, miecznik, płytecznik, makrela królewska, tuńczyk). Tłuszcz będzie dostarczany też z mięsem (ale powinno odkrawać się widoczny tłuszcz i zdejmować skórę z drobiu), jajkami, mlekiem (nie zaleca się podawania dzieciom odtłuszczonych produktów mlecznych) i masłem.

Smażenie nie jest zalecane jako podstawowa obróbka technologiczna. Powinno wykorzystywać się przede wszystkim gotowanie w wodzie i na parze, duszenie oraz pieczenie w naczyniach żaroodpornych.

W diecie dzieci przekąski słodkie i słone oraz gotowe wyroby cukiernicze i żywność typu fast-food powinny być ograniczane. Najlepiej zastępować je owocami (owoce na surowo, w sałatce, szaszłyki owocowe, owoce suszone, ale także podawane jako mus czy składnik domowych lodów), domowymi deserami (koktajle mleczno-owocowe, jogurt lub twarożek z owocami czy bakaliami, budyń, kisiel, galaretka), własnymi wypiekami (domowe ciasta, ciasteczka, babeczki, drożdżówki, batoniki). Dobrą przekąską będą orzechy (włoskie, laskowe, ziemne, nerkowce, macadamia, pekan, pinii), migdały, pistacje, pestki słonecznika lub dyni, „orzeszki” sojowe lub z upieczonej po ugotowaniu ciecierzycy, domowy popcorn, surowe warzywa do chrupania czy chociażby pieczone lub suszone warzywne chipsy.. Promowanie zdrowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat, połączone z edukacją poprzez zabawę, stanowi ważne ogniwo w profilaktyce zdrowia.

Czytaj więcej:

Baza izomerów trans

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla dzieci i młodzieży

Tłuszcze roślinne i zwierzęce w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki, mgr Klaudia Kopczyńska

Literatura

Te Morenga L., Montez J.M.: Health effects of saturated and trans-fatty acid intake in children and adolescents: Systematic review and meta-analysis. PLoS One.; 2017. Nov 17. 12(11):e0186672.
Zalewski B.M., Patro B., Veldhorst M. et al: Nutrition of infants and young children (one to three years) and its effect on later health: A systematic review of current recommendations (EarlyNutrition project). Crit Rev Food Sci Nutr.; 2017. Feb 11. 57(3):489-500.
Teegala S.M., Willett W.C., Mozaffarian D.: Consumption and health effects of trans fatty acids: a review. J AOAC Int.; 2009. Sep-Oct. 92(5):1250-7.
Szajewska H., Socha P., Horvath A. i in.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Pediatria; 2014. 11: 321-338.
Jarosz M. [red.]: Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa; 2017.
Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2017.

Izomery trans a choroby alergiczne

Autor mgr inż. Edyta Jasińska-Melon | 4.09.2017 | Alergie i nietolerancje pokarmowe, Choroba a dieta

Izomery trans kwasów tłuszczowych powstające głównie podczas procesu przemysłowego utwardzania (uwodornienia) olejów roślinnych, występują w margarynach twardych oraz w produktach spożywczych wytwarzanych z udziałem tłuszczów utwardzonych (m.in. wyroby cukiernicze i ciastkarskie). Zawartość TFA w przetworzonych produktach żywnościowych może wahać się w granicach od 5 do 75% tłuszczu całkowitego.

Niekorzystny wpływ izomerów trans na zdrowie

Wyniki licznych badań bezspornie dowiodły, że izomery trans kwasów tłuszczowych są odpowiedzialne za wzrost ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Ich nadmiar w diecie sprzyja również rozwojowi cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Ponadto podkreśla się, że obecne w żywności izomery trans mogą potencjalnie wpływać na zaburzenie syntezy długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (ang. long-chain polyunsaturated fatty acids, LC-PUFA) uznanych za związki warunkujące właściwy rozwój ośrodkowego układu nerwowego.

Szczególnie niekorzystny wpływ izomery trans wywierają na organizm niemowląt. Przypuszcza się, że wysokie spożycie przemysłowych TFA przez kobiety ciężarne oraz karmiące piersią może być przyczyną wzrostu przypadków chorób alergicznych u ich dzieci. Jak wykazał niemiecki epidemiolog, prof. Stephan Weiland z zespołem, choroby alergiczne mogą wystąpić u dzieci, których matki spożywają dietę o wysokiej zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych, pochodzące z utwardzonych olejów roślinnych, ciastek, ciast i frytek.

Analiza danych zebranych z 55 ośrodków z 14 krajów europejskich wykazała istotną zależność pomiędzy spożyciem izomerów trans kwasów tłuszczowych przez kobiety karmiące piersią a częstością występowania astmy, alergicznego nieżytu nosa oraz atopowego zapalenia skóry u ich dzieci badanych w wieku 13-14 lat. Zdaniem autorów badań kwasy tłuszczowe trans, poprzez wpływ na syntezę długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, prowadzą do powstania prekursorów mediatorów zapalnych, a w konsekwencji wzrostu ryzyka wystąpienia chorób alergicznych u niemowląt i małych dzieci.

Spożycie ryb może chronić przed astmą w dzieciństwie

Wyniki badań przeprowadzonych w grupie dzieci w wieku od 8 do 11 lat wykazały, że ryzyko zachorowalności na astmę było znacząco mniejsze, gdy do diety ich matek wprowadzono świeże tłuste ryby, źródło LC-PUFA n-3. Zdaniem autorów pracy spożywanie tłustych ryb przez kobiety ciężarne oraz matki karmiące piersią może chronić ich dzieci przed rozwojem astmy w okresie wczesnego dzieciństwa. Z kolei wysokie spożycie margaryn twardych (źródło izomerów trans) jest wiązane ze zwiększonym prawdopodobieństwem atopowego uczulenia i rozwoju choroby atopowej.

Wybierajmy produkty o niskiej zawartości TFA

Biorąc pod uwagę szeroki zakres niekorzystnego działania izomerów trans na zdrowie, aktualne zalecenia oraz stanowiska towarzystw naukowych wskazują, aby spożycie tłuszczów trans było tak niskie, jak to jest możliwe do osiągnięcia w diecie zapewniającej właściwą wartość żywieniową.

Obniżenie spożycia TFA można osiągnąć wyłącznie poprzez zmniejszenie ich zawartości w produktach spożywczych oraz poprzez świadomy wybór produktów o niskiej zawartości TFA dokonywany przez konsumentów na podstawie informacji podanej na etykiecie. Niestety brak obowiązku znakowania żywności zawartością izomerów trans uniemożliwia konsumentom dokonywanie świadomego wyboru.

Dowiedz się więcej: Uważajmy na szkodliwe tłuszcze trans

Literatura

Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal 2010; 8:1461.
Wright S., Bolton C. Breast milk fatty acids in mothers of children with atopic eczema. Br J Nutr 1989; 62: 693-697.
Hodge L., Salome C.M., Peat J.K., et al. Consumption of oily fish and childhood asthma risk. Med J Aust 1996; 164:137-40.
Bolte G., Frye C., Hoelscher B., et al. Margarine consumption and allergy in children. Am J Respir Crit Care Med 2001; 163: 277-279.
Kremmyda L., Vlachava M., Noakes P., et al. Atopy Risk in Infants and Children in Relation to Early Exposure to Fish, Oily Fish, or Long-Chain Omega-3 Fatty Acids: A Systematic Review. Clin Rev Allergy Immunol 2011; 41: 36-66.
Weiland S.K., Mutius E., Hüsing A., et al. Intake of trans fatty acids and prevalence of childhood asthma and allergies in Europe. Lancet 1999; 353: 2040 – 2041.
Wijga A.H., Houwelingen A.C., Kerkhof M. et. al. Breast milk fatty acids and allergic disease in preschool children: The Prevention and Incidence of Asthma and Mite Allergy birth cohort study. J Allergy Clin Immunol 2006; 117: 440-447.

Kolejne wpisy »