Czy picie kawy chroni przed rozwojem choroby Alzheimera – najnowszy stan wiedzy
Rola kawy
Picie kawy jest obecnie rozważane jako potencjalny czynnik ochronny, czego podstawą są obiecujące wyniki badań na modelu zwierzęcym. Wykazano w nich, że podawanie kofeiny myszom – począwszy od wieku młodego do starości – obniża w mózgu stężenie tego neurotoksycznego białka. Autorzy badania wnioskują zatem, że kofeina spożywana w umiarkowanych ilościach może chronić przed rozwojem choroby Alzheimera u ludzi lub też być wykorzystywana w jej leczeniu.
Badań dotyczących związku pomiędzy piciem kawy a zachorowalnością na chorobę Alzheimera wciąż przybywa, a ich najlepszym podsumowaniem są sukcesywnie publikowane meta-analizy. Wskazują one na korzystny wpływ regularnego picia kawy, chociaż siła tego związku według ekspertów jest zróżnicowana. Jedni sugerują, że nawyk picia kawy zmniejsza ryzyko rozwoju choroby o około 30%, w porównaniu do niepijących, inni zaś, że picie w wieku średnim 3-5 filiżanek kawy dziennie może obniżać ryzyko zachorowania nawet o 65%.
Większość autorów zwraca jednak uwagę na liczne ograniczenia metodyczne badań, które wpływają na niepewność stawianych wniosków. Dotyczą one m.in. długości spożywania kawy, co powoduje trudności w ustaleniu, w jakim okresie życia kawa zaczynałaby działać korzystnie. Kolejnym jest różnica w wielkości spożycia kawy, mierzona ilością filiżanek. Typowa porcja kawy w Stanach Zjednoczonych to około 250 ml, w Europie zaś jest znacznie mniejsza (125-160 ml). Ważna jest także zawartość kofeiny w filiżance kawy, która jest bardzo różnicowana i wynosi 36-220 mg. Autorzy wskazują też na brak precyzyjnych danych, co do metody parzenia kawy i zdaniem niektórych kawa parzona bez użycia filtrów może zwiększać ryzyko demencji poprzez wzrost stężenia cholesterolu we krwi.
Nie należy też zapominać o innych czynnikach, charakteryzujących osoby pijące kawę, w tym o paleniu tytoniu. U palących znacznie szybszy jest metabolizm kofeiny i to może być czynnikiem zakłócającym ustalenie związku, pomiędzy piciem kawy a rozwojem chorób neurodegeneracyjnych.
Potencjalny mechanizm działania kawy
Wyjaśnienie stwierdzonego w badaniach związku pomiędzy piciem kawy, a zapadalnością na chorobę Alzheimera jest trudne, ponieważ kawa zawiera wiele składników o różnym działaniu w organizmie. Większość uwagi poświęca się jednak kofeinie i polifenolom. Neuroprotekcyjne działanie kofeiny może wynikać z blokowania pod jej wpływem receptora adenozyny, co powoduje wzrost stężenia neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym – serotoniny i acetylocholiny, a także z poprawy szczelności bariery „krew-mózg”, co wspiera homeostazę centralnego układu nerwowego. Polifenole, a szczególnie występujący w największej ilości kwas chlorogenowy oraz kwercetyna zwiększają potencjał antyoksydacyjny krwi, co może wzmacniać ochronę przed szkodliwym wpływem wolnych rodników, destrukcyjnie działających na neurony. Pozytywny wpływ picia kawy może też wynikać z mniejszej częstości występowania cukrzycy typu 2 wśród osób pijących kawę, gdyż oporność na insulinę rozpatruje się w etiologii choroby Alzheimera.
Podsumowanie
Badania wskazujące na rzadsze występowanie choroby Alzheimera wśród osób pijących kawę są liczne, ale z powodu wielu ograniczeń nie są na tyle jednoznaczne, aby bezspornie stwierdzić jej pozytywny wpływ. Na tym etapie wiedzy pewny jest natomiast wniosek, że nawyk picia kawy nie przyspiesza zachorowania, a osoby starsze nie muszą rezygnować z przyjemności picia kawy.
Czytaj więcej:
Kawa jako prozdrowotny element diety
Picie kawy a ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym
- Wierzejska R.: Can coffee consumption lower the risk of Alzheimer’s disease andParkinson’s disease? A literature review Arch Med Sci., 2017, 13(3), 507–514,
- Gaweł M., Potulska-Chromik A.: Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera iParkinsona. Postępy Nauk Medycznych, 2015, 28, 468-476,
- Jóźwiak A.: Otępienie u osób w wieku starszym. Geriatria, 2008, 2, 237-246,
- Barcikowska M.: Biomarkery, neuroobrazowanie i poszukiwanie nowych możliwości terapeutycznych w chorobie Alzheimera. Medycyna po Dyplomie, 2005, 14, 93-104,
- Arendash GW., Cao C.: Caffeine and coffee as therapeutics against Alzheimer’s disease. J Alzheimers Dis., 2010, 20(suppl), 117-126,
- Barranco Quintana JL., Allam MF., Serrano Del Castillo A. i wsp: Alzheimer’s disease and coffee: a quantitative review. Neurol Res., 2007, 29, 91-95,
- Eskelinen MH., Kivipelto M.: Caffeine as a protective factor in dementia and Alzheimer’s disease. J Alzheimers Dis., 2010, 20(suppl 1), 167-174,
- Xu W., Tan L., Wang HF. i wsp.: Meta-analysis of modifiable risk factors for Alzheimer’s disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry, 2015, 86, 1299-1306.
