Czerwone wino składa się z ponad 500 związków, ale najważniejszymi składnikami są woda, alkohol (etanol) i polifenole. Polifenole stanowią jedynie ułamek całkowitej zawartości wina, ale są szczególnie interesujące ze względu na ich potencjalne właściwości biologiczne i kardioprotekcyjne (ochronnie w chorobach układu krążenia). Główne działanie przypisane jest takim związkom polifenolowym jak resweratrol, kwercetyna, katechina, epikatechina i antocyjanina.

Paradoks francuski

Dowodów na kardioprotekcyjne działanie czerwonego wina dostarczyły badania eksperymentalne, obserwacyjne i metaanalizy. Umiarkowane picie czerwonego wina wiąże się ze zjawiskiem epidemiologicznym zwanym jako „paradoks francuski”, który wskazuje, że w populacji francuskiej występuje stosunkowo niski wskaźnik zachorowalności na chorobę wieńcową w porównaniu z innymi populacjami zachodnimi, pomimo że dieta Francuzów zawiera dużą ilość tłuszczu ogółem i nasyconych kwasów tłuszczowych.

Zjawisko „paradoksu francuskiego” opisali w 1992 r. Ranaud i de Lorgeril. W wyniku kilkunastoletnich obserwacji prowadzonych na grupie ponad 30 tysięcy Francuzów stwierdzili, że pijący 2-5 kieliszków wina w ciągu dnia są o blisko 30-40% mniej narażeni na choroby serca, niż osoby niepijące.

Mechanizm działania

Napoje alkoholowe, w tym czerwone wino, mogą poprawiać profil lipidów, co wyraża się zwiększeniem stężenia cholesterolu frakcji HDL („dobrego” cholesterolu) oraz obniżeniem oksydacji (utleniania) frakcji LDL. Ponadto wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe oraz poprawiają funkcję śródbłonka i wrażliwość na insulinę. Podsumowując, można zatem przyjąć, że czerwone wino poprzez wpływ na poszczególne etapy procesu miażdżycowego prowadzi do jego spowolnienia, co klinicznie wyraża się zmniejszeniem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Z dotychczasowych badań nie wynika jednoznacznie, który składnik wina działa ochronnie na serce. Czy alkohol, czy polifenole, czy oba składniki równocześnie. Wśród polinfenoli jako istotny związek wymieniany jest resweratrol. Zebrano wiele danych na temat resweratrolu i jego wpływu na nadciśnienie, miażdżycę tętnic, udar mózgu, zawał mięśnia sercowego i niewydolność serca. Odnotowano korzystne skutki podawania resweratrolu  jako suplementu diety w wymienionych wyżej chorobach. Ale w tym zakresie niezbędne są jeszcze dalsze badania kliniczne.

Należy zaznaczyć, że działanie kardioprotekcyjne wiąże się z umiarkowanym piciem, czyli według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego ok. 10-20 g czystego alkoholu na dzień. Przeliczając to na wino, są to 1-2 kieliszki (125-375 ml) dziennie. Jedna porcja wina (ok. 140 ml) zawiera 10,5-18,9% czystego alkoholu.

Wino czerwone czy białe?

Wino czerwone ma 10-krotnie wyższą zawartość polifenoli niż wino białe, a ta różnica jest efektem fermentacji moszczu gronowego czerwonego wina. Większa zawartość polifenoli wiąże się z silniejszymi właściwościami prozdrowotnymi.

Czy wino może szkodzić zdrowiu?

Liczne badania przemawiają za korzystnym wpływem wina czerwonego i alkoholu na układ sercowo-naczyniowy. Należy jednak podkreślić, że chociaż były to duże badania uwzględniające położenie geograficzne, czy zachowania kulturowe, to jednakże były to tylko badania epidemiologiczne. Sprawia to, że naukowcy kwestionują te wyniki sugerując konieczność prowadzenia dalszych badań klinicznych z uwzględnieniem stylu życia. Najczęściej podkreśla się znaczny wpływ stylu życia i sposobu żywienia na występowanie wielu chorób, a alkohol jest tylko jednym z elementów tego działania.

Badania obserwacyjne wskazują, że umiarkowane, przewlekłe spożywanie alkoholu może prowadzić do uzależnień i jego konsekwencji. Ponadto, jak wynika z badań klinicznych przewlekłe spożywanie alkoholu może wywołać migotanie przedsionków, przyczynić się do chorób wątroby, trzustki i niektórych nowotworów oraz schorzeń neurologicznych. U pijących przewlekle wzrasta ryzyko wypadków komunikacyjnych. Alkohol wchodzi w interakcje z wieloma lekami, co również może wpływać niekorzystnie na stan zdrowia osoby pijącej. Alkohol niekorzystnie wpływa na trójglicerydy podnosząc ich stężenie we krwi. Dlatego osoby z hipertrójglicerydemią powinny całkowicie wyeliminować alkohol z diety. Alkoholu nie powinny pić kobiety ciężarne i karmiące, gdyż wpływa to niekorzystnie na rozwój płodu i noworodka.

Podsumowanie

Czerwone wino w umiarkowanych ilościach, czyli 1-2 kieliszki dziennie zmniejsza ryzyko choroby niedokrwiennej serca. Jednakże nawet umiarkowane jego ilości mogą zwiększać ryzyko innych chorób, w tym wątroby, trzustki i nowotworów.