Jednak niektórym osobom jedzenie wymyka się spod kontroli. W pewnych momentach mają one tak silną potrzebę zjedzenia czegoś, że aby ją zaspokoić spożywają niewiarygodne ilości pokarmu. Wtedy jedzą wszystko, a kończą gdy w ich zasięgu nie ma już nic do spożycia. Takie osoby mogą cierpieć na kompulsywne objadanie się – poważne zaburzenie, wpływające nie tylko na zdrowie fizyczne, ale również na kondycję psychiczną.

Gdy jedzenie przejmuje kontrolę

Co wiemy o kompulsywnym objadaniu się? Kompulsywne objadanie się to jedno z zaburzeń psychicznych, polegające na przyjmowaniu niekontrolowanych ilości pokarmów w krótkim czasie. Razem z anoreksją i bulimią zostało zaklasyfikowane do obszaru zaburzeń odżywiania. W literaturze można spotkać wiele nazw tej przypadłości, takich jak: zespół gwałtownego jedzenia, zespół kompulsywnego jedzenia czy napady żarłoczności.

Na ten moment trudno określić liczbę osób zmagających się z tym zaburzeniem. Istnieją badania polskie, które wykazują, że prawie co piąta kobieta w Polsce cierpi na napady kompulsywnego objadania się. Okazuje się, że wskaźnik osób kompulsywnie objadających się wzrasta wśród osób otyłych. W tej grupie wynosi on 25%, a u osób otyłych w trakcie kuracji odchudzających dochodzi nawet do 45%.

Co powinno nas zaniepokoić, czyli objawy kompulsywnego objadania się

Obecnie wyróżniamy cztery kryteria mogące świadczyć o występowaniu napadów kompulsywnego objadania się.

• powtarzające się napady jedzenia, które sprawiają, że w niedługim czasie (kilka godzin) osoba jest w stanie przyjąć znacznie więcej pożywienia niż inne osoby w podobnym czasie, jednocześnie nie kontrolując ilości spożywanych pokarmów oraz ich rodzaju.

• brak kontroli nad jedzeniem podczas napadu. W trakcie epizodu objadania się osoby jedzą znacznie szybciej niż normalnie, a kończą dopiero wtedy gdy poczują bardzo nieprzyjemne uczucie sytości objawiające się bólem brzucha. Zazwyczaj napady pojawiają się między posiłkami, czyli w czasie w którym nie występuje poczucie głodu.

• odczuwanie dyskomfortu związanego z napadami. Osoba po zakończonym napadzie żarłoczności zazwyczaj odczuwa wyrzuty sumienia oraz ma poczucie beznadziejności, a także złości na siebie.

• występowanie napadów objadania się co najmniej dwa razy w tygodniu.

Jak widać kompulsywne jedzenie w dużej mierze opiera się na braku kontroli, jedzeniu bardzo dużych ilości pokarmów w krótkim czasie oraz obniżeniu nastroju po napadzie. Co prawda przytoczone powyżej przykłady pokazują już zaawansowane stadium choroby, jednak często zdarza się, że zaburzenie to dużo wcześniej daje pierwsze oznaki, które można przeoczyć.

Należą do nich:

Jedzenie w ukryciu

Dość charakterystyczne dla tego zaburzenia jest jedzenie w samotności. Wynika ono ze wstydu jaki odczuwa osoba objadająca się oraz z faktu, ze samotność w tym przypadku zabezpiecza przed oceną innych, daje poczucie bezpieczeństwa i możliwość zjedzenia tak dużo, ile się chce.

Wycofanie się z życia towarzyskiego

Trudne emocje wynikające z wyrzutów sumienia i poczucia beznadziejności oraz brak akceptacji własnego ciała i wyglądu sprawiają, że chory stopniowo unika spotkań i interakcji towarzyskich.

Stosowanie diet odchudzających

Zachowanie to samo w sobie złe nie jest. Jednak jeżeli dana osoba nie jest zadowolona ze swojego wyglądu prawdopodobne jest, że będzie wprowadzała coraz bardziej restrykcyjne i ubogie w substancje odżywcze diety. A długotrwałe stosowanie takich rozwiązań zwiększa ryzyko wystąpienia napadów kompulsywnego jedzenia.

Zmęczenie i brak energii

Ten objaw może być sygnałem wielu schorzeń, chorób i zaburzeń. W tym przypadku może być spowodowany zarówno przeżywaniem uciążliwych stanów i emocji, jak również może być wynikiem bardzo ubogiej w wartości odżywcze diety.

Kompulsywne objadanie się jako sposób na radzenie sobie z emocjami

Emocje są nam bardzo potrzebne do codziennego funkcjonowania i nadawania wartości różnym aspektom naszego życia. Dzięki temu, że możemy ich doświadczać, wiemy co jest dla nas dobre, co nas cieszy i czego chcemy.

Samo doświadczanie i przeżywanie emocji nie jest złe. Jednak emocje mogą być jedną z przyczyn kompulsywnego jedzenia. To z czym wielu z nas ma problem, to radzenie sobie z emocjami, uczuciami i stanami, które z jakiś powodów są dla nas trudne. Trudną emocją czy stanem może być smutek, rozpacz, poczucie odrzucenia, złość, poczucie pustki i  samotności lub stres.

Objadanie się w przypadku emocji może być :

1. sposobem na poprawienie nastroju,
2. sposobem na odwrócenie uwagi od niechcianych emocji,
3. sposobem na odreagowanie sytuacji stresujących.

Osoby, które jedzą w sposób niekontrolowany często chcą zapomnieć o przykrej sytuacji, wypełnić pustkę, czy odreagować np. ciężki dzień w pracy. Jedzenie w ich przypadku ma za zadanie odwrócić uwagę i pozwolić poczuć się lepiej.

Kolejną przyczyną kompulsywnego objadania się może być odczuwanie dużego, uciążliwego lęku, strachu czy niepokoju. W tym przypadku jedzenie staje się sposobem, który pozwala zredukować lęk i poczuć się bezpiecznie.

Jak radzić sobie z napadami niekontrolowanego jedzenia?

Jeżeli napady niekontrolowanego jedzenia występują cyklicznie najprawdopodobniej są one oznaką pewnych trudności, z którymi nie jesteśmy w stanie sobie poradzić. Długotrwałe kompulsywne objadanie może powodować nadwagę i otyłość oraz być przyczyną depresji i obniżenia nastroju. Dlatego jeżeli rozpoznajemy objawy warto zgłosić się do specjalisty (psychologa lub psychodietetyka), który pomoże nam poradzić sobie z tym zaburzeniem. Skuteczna tutaj może okazać się psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, która skupia swoje działania na pracy ze zniekształceniami myślowymi oraz bezpośrednią zmianą zachowania problemowego. 

Pierwszym krokiem w terapii jest rozpoznanie czynnika bądź czynników, które są “wyzwalaczami” niekontrolowanego napadu objadania się. Pomocne w tym przypadku może być proste ćwiczenie, które sami jesteśmy w stanie wykonać w domu.

Rozpoznaj źródło problemu – ćwiczenie “Schody”

Ćwiczenie to pomoże nam wyłapać przyczyny oraz sytuacje z naszego codziennego życia, które mogą wywoływać u nas napady objadania się.  

Jego treść brzmi:

Usiądź wygodnie i weź kartkę papieru. Narysuj na niej kilkustopniowe schody. Przypomnij sobie ostatni napad niekontrolowanego jedzenia. Umieść go na samej górze twoich schodów.

Teraz zejdź stopień niżej i zastanów się jaka sytuacja/zdarzenie wyzwoliła u ciebie niepohamowaną potrzebę jedzenia. Zapisz to. Następnie spróbuj zejść na sam dół, przy każdym niższym stopniu zapisuj możliwy powód twojego napadu. Dzięki temu ćwiczeniu możesz poznać przyczyny, które spowodowały u ciebie napad objadania, a to bardzo ważny krok do pracy i pokonania problemu.

Podsumowanie

Kompulsywne objadanie się jest zaburzeniem odżywiania, które może być próbą poradzenia sobie z trudnymi emocjami lub sposobem na zredukowanie napięcia i lęku. Jednak jeżeli występuje długotrwale może negatywnie wpłynąć na nasz nastrój, samopoczucie oraz masę ciała. Dlatego, gdy zauważymy u siebie jego pierwsze objawy warto zgłosić się do specjalisty, który wspólnie z nami przyjrzy się jego specyfice, pomoże znaleźć przyczyny oraz ustalić plan leczenia.