Na czym polega stłuszczenie wątroby?

Stłuszczenie wątroby polega na nagromadzeniu kropli tłuszczu w komórkach wątrobowych, zamiast ich wykorzystania w przemianie materii. Ponieważ wątroba jest naszym głównym filtrem i stacją detoksykacyjną, jej stłuszczenie należy potraktować jako sygnał, że coś nam szkodzi – niewłaściwy tryb życia, odżywiania, wirusy, używki, leki i in.

Jak rozpoznć stłuszczenie wątroby?

Stłuszczenie wątroby powoduje mocniejsze odbijanie przez ten narząd ultradźwięków, co powoduje charakterystyczny, nadmiernie jasny obraz wątroby w badaniu USG. We krwi można oznaczyć próby wątrobowe, których nieprawidłowe wartości świadczą o uszkodzeniu komórek wątrobowych. Z kolei do biopsji wątroby, która jest badaniem inwazyjnym, uciekamy się jedynie wtedy, gdy rozpoznanie nie jest jasne lub podejrzewamy poważne uszkodzenie tego narządu.

Co jest przyczyną stłuszczenia wątroby?

W większości przypadków stłuszczenie wynika z zaburzonej przemiany materii u osób, które odżywiają się niezdrowo (dieta bogata w cukry i tłuszcze nasycone) i prowadzą siedzący tryb życia. Bardzo szkodliwy dla wątroby jest wysokofruktozowy syrop kukurydziany (HFCS – high fructose corn syrup), powszechnie dodawany do jogurtów, napojów, produktów cukierniczych, musztard i ketchupów.

Osoby ze stłuszczeniem wątroby często mają nadwagę lub otyłość, cierpią na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, hiperlipidemię (nadmiar we krwi szkodliwej frakcji cholesterolu LDL oraz tłuszczów – triglicerydów). Często są dopiero w początkowym stadium tych chorób. Stwierdzenie stłuszczenia wątroby umożliwia zatem aktywne poszukiwanie i zwalczanie schorzeń, zanim doprowadzą one do niekorzystnych konsekwencji. Jest to wyraźny sygnał ostrzegawczy, że najwyższy czas na zmianę trybu życia!

Lekarz powinien zebrać wywiad w kierunku leków i używek, zlecić badania w kierunku wirusów, zaburzeń lipidowych, cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego. Rezultatem zaburzeń przemiany materii może być zawał serca i udar mózgu, należy więc rozważyć próbę wysiłkową w celu wczesnego wykrycia i leczenia miażdżycy tętnic wieńcowych, zanim dojdzie do zawału.

Jakie są konsekwencje stłuszczenia wątroby?

Stłuszczenie wątroby jest odwracalne pod wpływem zmiany trybu życia i przez lata nie wpływa na funkcję tego narządu. Jednak nagromadzone w komórkach wątrobowych kropelki tłuszczu można porównać do zbiorników z łatwopalną i toksyczną substancją. W wątrobie może rozwinąć się przewlekły stan zapalny spowodowany substancjami pochodzącymi z tkanki tłuszczowej trzewnej w brzuchu (pieszczotliwie zwanej przez niektórych mięśniem piwnym) oraz toksynami bakteryjnymi z przewodu pokarmowego.

W stanie zapalnym tłuszcz ulega utlenianiu do reaktywnych rodników, co z kolei zapoczątkowuje kaskadę reakcji, które niszczą komórkę wątrobową. W miejscu uszkodzenia pojawiają się komórki zapalne, które uprzątają pozostałości po zniszczonych komórkach i w tym miejscu wytwarzają tkankę włóknistą. Dochodzi wówczas do włóknienia wątroby, które po latach prowadzi do marskości, a w konsekwencji do niewydolności wątroby.

Obecnie stłuszczenie wątroby stało się jedną z czołowych przyczyn konieczności przeszczepienia tego narządu, na trzecim miejscu po wirusowym i alkoholowym zapaleniu wątroby, a przewiduje się, że niebawem może wysunąć się już na pierwsze miejsce!

Jak leczyć stłuszczenie wątroby?

Podstawą jest zmiana stylu życia i odżywiania. Najważniejsza jest regularna aktywność fizyczna – po 30-45 minut dziennie do lekkiego zmęczenia. W grę wchodzi energiczny spacer (np. nordic walking), rower, basen, bieganie, gry zespołowe. Osoba prowadząca siedzący tryb życia, nawet pozornie szczupła, może mieć niską masę mięśniową, a stosunkowo dużą zawartość tkanki tłuszczowej trzewnej o toksycznym działaniu na organizm.

Należy maksymalnie ograniczyć produkty cukiernicze i tłuszcze zwierzęce. W diecie powinny dominować warzywa i owoce – 5 porcji dziennie, optycznie powinny zajmować 3/4 talerza i być możliwie rożnokolorowe. Każda barwa odpowiada innym przeciwutleniaczom i witaminom! Tłuszcze należy ograniczyć i powinny to być przede wszystkim nienasycone kwasy tłuszczowe, których źródłem są oleje roślinne (rzepakowy, sojowy, słonecznikowy), orzechy (garść dziennie) i ryby (2-3 razy w tygodniu).

Jeśli mamy nadwagę, zwracanie uwagi na to, co jemy i jak się ruszamy, pozwoli nam zredukować zbędne kilogramy i odciążyć naszą wątrobę, ale też ogólnie zyskać energię życiową. Absolutnie odradza się stosowania rygorystycznych kuracji odchudzających z gwałtownym ubytkiem masy ciała. Po pierwsze, dają one bardzo nietrwałe efekty i prowadzą wręcz do przyrostu masy ciała z odbicia, tzw. efektu jo-jo. Po drugie, mogą doprowadzić wręcz do ciężkiego uszkodzenia wątroby. Idealne byłoby systematyczne odchudzanie we współpracy z dietetykiem.

Nie dysponujemy co prawda lekami, które w udowodniony sposób bezpośrednio zmniejszają stopień stłuszczenia wątroby. Mamy jednak arsenał leków przeciwko współistniejącym zaburzeniom: cukrzycy, zaburzeniom lipidowym i miażdżycy.

Korzystne działanie na wątrobę wykazuje kawa – również bezkofeinowa – w ilości 2-3 filiżanek dziennie.