Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Czy chorując na dnę moczanową należy eliminować rośliny strączkowe?

Czy chorując na dnę moczanową należy eliminować rośliny strączkowe?

Sposób żywienia osób chorujących na dnę moczanową zakłada unikanie produktów z dużą zawartością puryn – związków, które odpowiedzialne są za podwyższanie poziomu kwasu moczowego we krwi. Zwiększone spożycie produktów będących źródłem związków purynowych przez okres 2 tygodni skutkuje podwyższeniem stężenia kwasu moczowego o 1-2 mg/dl. Dieta ubogopurynowa stosowana natomiast w takim samym czasie powoduje obniżenie kwasu moczowego o dokładnie taką samą wartość (1-2 mg/dl).

Do produktów o wysokiej zawartości związków purynowych zalicza się, m.in:

– czerwone mięso (wieprzowina, wołowina), podroby,

– owoce morza

– niektóre gatunki ryb (tuńczyk, makrela, pstrąg, śledź)

– suche nasiona roślin strączkowych

 

Puryny z produktów roślinnych

Według danych naukowych istnieje różnica wpływu puryn pochodzenia roślinnego i zwierzęcego na stężenie kwasu moczowego we krwi. W jednym z prospektywnych badań u pacjentów z dną moczanową stwierdzono, że wpływ związków purynowych pochodzących z produktów roślinnych na ataki dny był znacznie mniejszy niż puryn pochodzących ze źródeł zwierzęcych. Różnice we wpływie produktów z dużą zawartością związków purynowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego tłumaczone  są rodzajem zawartości puryn w tych produktach, ich ilością oraz ich biodostępnością. Z tego względu wydaje się, że produkty roślinne zawierające puryny nie są bezwzględnie przeciwskazane w diecie osób z dną moczanową.

 

Rośliny strączkowe a dna moczanowa

W dotychczasowych wielu zaleceniach żywieniowych dotyczących dny moczanowej, strączki wymieniano jako grupę produktów niezalecanych o potencjalnie niekorzystnym oddziaływaniu na stężenie kwasu moczowego. Aktualne badania dotyczące zależności pomiędzy spożyciem suchych nasion roślin strączkowych a stężeniem kwasu moczowego, wskazują, że mimo wysokiej zawartości związków purynowych w nasionach strączkowych spożycie nasion roślin strączkowych takich jak np. fasola, groch czy soczewica nie wiąże się ze wzrostem stężenia kwasu moczowego we krwi. W związku z tym ich spożycie nie niesie ze sobą ryzyka hiperurykemii (wysokiego poziomu kwasu moczowego), a produkty te są dozwolone u pacjentów chorujących na dnę moczanową.                     

 

Zamiennik mięsa – soja

Żywność na bazie soi jest alternatywą dla żywności opartej na białku zwierzęcym. Produkty sojowe, takie jak mleko sojowe i tofu, są istotnym źródłem białka roślinnego w dietach wegeteriańskich i/lub wegańskich oraz popularne w diecie Azjatów. Temat  spożycia soi w dnie moczanowej jest również kontrowersyjny. Soja należy do suchych nasion roślin strączkowych i odznacza się wysoką zawartością puryn stąd domniemanie o jej wpływie na hiperurykemię. Wiele publikacji naukowych z ostatnich lat potwierdza wręcz ochronny wpływ spożycia soi i produktów sojowych w kontekście występowania dny moczanowej. W badaniu z Szanghaju, wykazano odwrotną zależność między wysokim stężeniem kwasu moczowego a spożyciem produktów sojowych.

 

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę wyniki ostatnich badań naukowych nie ma wskazań do eliminacji roślin strączkowych w diecie osób chorych na dnę moczanową. Ochronny wpływ roślin strączkowych oraz produktów sojowych u osób chorujących  sprawia, że zasadnym wydaje się ich wykorzystanie jako substytut mięsa i niektórych gatunków ryb w diecie, które są głównym źródłem puryn.

  1. Kozłowska L. Hiperurykemia i dna moczanowa. [w:] Włodarek D, Lange E, Kozłowska L, Głąbska D. Dietoterapia.  Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2015.
  2. Ragab G.,Elshahaly M.,Bardin T. Gout: An old disease in new perspective – A review. Journal of Advanced Research, 2017, 5 (8):  495-511. .
  3. Tina HT. Chiu, Chin-Hsiu Liu, Chia-Chen Chang, Ming-Nan Lin, Chin-Lon Lin. Vegetarian diet and risk of gout in two separate prospective cohort studies. Clinical Nutrition Available online 2019 . https://doi.org/10.1016/j.clnu.2019.03.016
  4. Choi HK, Atkinson K. Karlson WE. Willett W. Curhan G. Purine-Rich Foods, Dairy and Protein Intake, and the Risk of Gout in Men. N Engl J Med 2004;350:1093-103.
  5. Teng GG. Pan A. Yuan JA, Koh WP. Food Sources of Protein and Risk of Incident Gout in the Singapore Chinese Health Study. Arthritis Rheumatol. 2015, 67(7): 1933–1942.
  6. Torralba KDDe Jesus ERachabattula S. The interplay between diet, urate transporters and the risk for gout and hyperuricemia: current and future directions. International Journal of Rheumatic Diseases 2012, 15(6):499-506. doi: 10.1111/1756-185X.12010. Epub 2012 Oct 22.
  7. Villegas R., Xiang Y.B., Elasy T., et al.: Purine-rich foods, protein intake, and the prevalence of hyperuricemia: the Shanghai Men’s Health Study. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis., 2011, 22, 409-416
W strączkowych siła!

W strączkowych siła!

Zalety nasion roślin strączkowych

  • Zawierają duże ilości białka o wysokiej wartości biologicznej. Najbardziej pełnowartościowymi pod względem składu aminokwasów są białka sojowe, które mogą nawet częściowo zastępować białka mięsa.

  • Stanowią dobre źródło błonnika pokarmowego, który m.in. reguluje pracę jelit.

  • Są źródłem witamin z grupy B oraz żelaza, fosforu i wapnia.

  • Urozmaicają dietę, stanowiąc dobrą alternatywę dla produktów mięsnych.

Prawidłowe przygotowanie nasion roślin strączkowych

Przygotowując dania z nasion roślin strączkowych, pamiętaj o ich odpowiedniej obróbce. Przed gotowaniem suche nasiona należy moczyć w zimnej wodzie przez kilka godzin celem wymycia substancji antyodżywczych. Nie należy jednak ich moczyć dłużej niż 12 godzin, ponieważ po tym czasie zaczynają się procesy fermentacyjne. Namoczone nasiona gotuj w świeżej wodzie: pierwsze 10 minut intensywnie, a następnie „na mniejszym ogniu”, pod przykryciem do uzyskania miękkości. Taka obróbka poprawia sprawność oraz zmniejsza zawartość substancji wzdymających.

Smaczne pomysły na przyrządzenie nasion roślin strączkowych…

Możesz z nich przyrządzić zupę, zrobić puree, czy gotowane dodawać do sałatek. Z soczewicy czy ciecierzycy możesz zrobić pastę do kanapek lub nadzienie do pierogów, fasolę możesz udusić z innymi warzywami, a bób podawać bez skórki jako przekąskę.

 

Pasty z roślin strączkowych

Pasty z roślin strączkowych

Fasolowa pasta do kanapek

Składniki: 200g (ew.puszka) białej fasoli, 100g (1 spora) cebula, 30g (2 łyżki) koncentratu/przecieru pomidorowego,  10g (1 łyżka) oleju, sól pieprz, majeranek, mielona papryka

Fasolę namoczyć na noc, po czym ściągnąć skórki i ugotować (właściwie rozgotować) w niewielkiej ilości wody z dodatkiem ziela angielskiego i liści laurowych, wyjąć przyprawy, odcedzić /zamiennie można użyć fasoli z puszki/. Cebulę posiekać w drobną kostkę, usmażyć. Dodać przecier/ koncentrat i smażyć jeszcze 1-2 minuty mieszając. Dodać fasolkę (jeśli zajdzie potrzeba składniki zmiksować), przyprawić do smaku.

 

Pasta z cieciorki i suszonych pomidorów

Na dwie porcje: 80g (4 łyżki) cieciorki z puszki, 5 sztuk pomidorów suszonych, 5g (łyżeczka) oliwy,
30g (10 sztuk) oliwek, natka pietruszki, sól, pieprz.

Wszystkie składniki zmiksować na gładką masę.

 

Zielona pasta z soczewicy z ogórkami i imbirem

Składniki: 100g (1/2 szklanki) suchej zielonej soczewicy, (4 małe) ogórków kiszonych, 4 g (ok. centymetrowy odcinek kłącza o średnicy 1,5 cm) świeżego imbiru.

Soczewicę zamoczyć na noc, opłukać, ugotować w nowej wodzie. Marchewkę pokroić w kostkę i ugotować. Ogórki pokroić. Imbir zetrzeć na tarce o najdrobniejszych oczkach. Wszystko wrzucić do blendera, zmiksować na gładką masę. Jeśli pasta jest  zbyt wodnista, odparować część wody na suchej patelni. Należy pamiętać, że soczewica po namoczeniu i ugotowaniu praktycznie potroi swoją objętość, więc pasty wyjdzie naprawdę dużo – ok 400 gram.