Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Przeziębienie – jak dietą wspomóc leczenie?

Przeziębienie – jak dietą wspomóc leczenie?

Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkich składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W czasie przeziębień przebiegających z gorączką lub stanach obniżonej odporności zwraca się uwagę na wzbogacenie codziennej diety w składniki wspomagające działanie układu immunologicznego (tzw. odporność). Należą do nich m.in. witamina C, witamina A, witamina E, witamina D, witaminy z grupy B, kwas foliowy, a także żelazo, cynk i selen.

 

Podstawowe zalecenia diety

Sposób żywienia w czasie infekcji lub przeziębienia powinien być oparty na zasadach zdrowego żywienia z modyfikacją pewnych reguł pozwalających na zwiększone dostarczenie składników odżywczych pozytywnie wpływających na układ odpornościowy oraz pracę całego organizmu. Istotne zalecenia są następujące: 

  • spożywać ciepłe potrawy skomponowane z lekkostrawnych składników,
  • zwiększyć ilość warzyw i owoców, szczególnie tych bogatych w witaminę C,  takich jak: owoce dzikiej róży, żurawina, porzeczki, truskawki, owoce cytrusowe, papryka,  natka pietruszki, koperek, warzywa kapustne, szczypiorek (zaleca się, by codzienne spożycie zarówno surowych, jak i gotowanych warzyw – które będą również źródłem błonnika i naturalnych przeciwutleniaczy – wynosiło minimum 400 g, a ze względu na odmienną zawartość składników mineralnych każdego dnia należy spożywać różnorodne warzywa,
  • wybierać produkty zbożowe niskoprzetworzone – ciemne pieczywo, gruboziarniste kasze, ryż pełnoziarnisty – dostarczające znacznych ilości żelaza oraz cynku,
  • sięgać po niskotłuszczowe produkty mleczne, zawierające m.in. wit. D oraz produkty białkowe, takie jak chude mięsa, ryby morskie oraz rośliny strączkowe, będące źródłem cynku, żelaza oraz selenu.

 

Odpowiednia ilość płynów

W czasie choroby równie istotna jest odpowiednia podaż płynów, których należy wypijać około 2-2,5 litra dziennie. W czasie trwania gorączki ilość płynów należy zwiększyć. Polecane będą:

  • ciepłe napary herbaty z cytryną/imbirem,
  • woda z dodatkiem cytryny/limonki/pomarańczy,
  • świeżo wyciskane soki z miąższem. 

 

Czy łykać witaminę C?

Do najbardziej znanych i najczęściej podkreślanych, również w doniesieniach  naukowych, składników diet wspomagających leczenie przeziębień czy grypy należy  witamina C (kwas askorbinowy). Witamina C wpływa na funkcjonowanie układu immunologicznego. W dużym stężeniu występuje w leukocytach, gdzie jest szybko zużywana w czasie infekcji. Oprócz działania wzmacniającego funkcje układu odpornościowego witamina ta wywiera bezpośredni wpływ na wirusy, w tym wirusa grupy.  W badaniach kanadyjskich obserwowano, iż stosowanie suplementacji witaminy C sprzyja skróceniu czasu choroby o 1-2 dni. Ponadto istnieją badania wskazujące, że spożywanie witaminy C zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji wtórnej.

  1. Drug Therapy And Hazardous Substances Committee, Canadian Paediatric Society.: Treating cough and cold: Guidance for caregivers of children and youth. Paediatr Child Health 2011;16(9):564-576,
  2. Krzysik M., Biernat J., Grajeta H.: Wpływ wybranych składników odżywczych pożywienia na funkcjonowanie układu odpornościowego Cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych na organizm człowieka. Adv Clin Exp Med 2007, 16, 1, 123–133,
  3. Jarosz M. [red]: Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010,
  4. Nahas R , Balla A.: Complementary and alternative medicine for prevention and treatment of the common cold. Can Fam Physician. 2011;57(1):313-6,
  5. Yejin Kim, Hyemin Kim, Seyeon Bae,and all: Vitamin C Is an Essential Factor on the Anti-viral Immune Responses through the Production of Interferon-α/β at the Initial Stage of Influenza A Virus (H3N2) Infection. Immune Network 2013;13(2):70-74.

 

Dieta w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej

Dieta w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej

 

Jak uniknąć odwodnienia? Podstawa to płyny

Prawidłowe nawodnienie organizmu podczas ostrej infekcji żołądkowo-jelitowej to podstawowy element postępowania żywieniowego. Grupą szczególnie narażoną na zburzenia wodno-elektrolitowe są niemowlęta, małe dzieci oraz osoby starsze.

Podawane płyny powinny być chłodne, spożywane małymi łykami w postaci:

  • wody niegazowanej,
  • słabych naparów herbat, łącznie z herbatą z dodatkiem soli (uzupełniajmy utracony w tracie wymiotów i/lub biegunek sód w organizmie),
  • doustnych płynów nawadniających dostępnych w aptekach,
  • samodzielnie przygotowanego płynu do nawadniania składającego się z 200 ml przegotowanej wody, 0,9 g soli oraz 4,0 g cukru.
  • marchwianki / lekkiej zupy.

Według zaleceń  Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) do nawadniania powinny być stosowane doustne płyny o obniżonej osmolarności. Przyjmowanie ich pozwala nie tylko uzupełniać niedobór płynów, ale wpływa również na zmniejszenie objętości wydalanych płynów w stolcu.

Po każdorazowym epizodzie wymiotów lub biegunki, należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów. Płyny powinny być podawane przynajmniej kwadrans po wymiotach, co poprawia ich tolerancję. Sposób podawania płynów nie ma znaczenia w przypadku występowanie jedynie biegunki.

 

Nie – dla słodkich soków

W okresie intensywnych wymiotów i/lub biegunek nie poleca się soków owocowych, słodzonych napojów gazowanych lub niegazowanych, które ze względu na dodatek cukru mogą nasilać objawy choroby.

Czas trwania intensywnego nawadniania zależy od ustąpienia objawów odwodnienia, zazwyczaj około 4-5 godzin. Bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji i nawadniania drogą pozajelitową jest odwodnienie powyżej 10%, objawy wstrząsu, zaburzenia świadomości lub brak poprawy mimo intensywnego nawadniania doustnego. 

 

Lekka dieta w czasie choroby

Kolejnym aspektem leczenia jest dieta, która w przebiegu grypy żołądkowo-jelitowej powinna charakteryzować się lekkostrawnością. Podczas intensywnych epizodów wymiotów i/lub biegunek zaleca się powstrzymanie od jedzenia, zwykle na czas intensywnego nawadniania (ok. 4 godziny).

W późniejszym etapie zaleca się możliwie jak najwcześniej powrócić do żywienia doustnego. Z diety należy wykluczyć produkty tłuste, ciężkostrawne oraz o dużej zawartości błonnika, które podrażniałyby układ pokarmowy. Do produktów działających w sposób osłonowy i hamujących perystaltykę jelit (co ogranicza występowanie biegunek) zalicza się:

  • jogurty,
  • delikatne musy,
  • kompot jabłkowy,
  • kisiel z czarnych jagód,
  • ryż na wodzie,
  • chudy rosół.

 

Rozszerzanie diety

Dietę stopniowo należy rozszerzać poprzez wprowadzanie jasnego, czerstwego pieczywa, delikatnych warzyw w postaci puree, chudych mięs i ryb, aż do etapu powrotu do normalnego, codziennego żywienia. Posiłki powinny być małe objętościowo, ale jadane częściej, by zbyt nie obciążać układu pokarmowego.  Należy w tym okresie ograniczyć spożycie owoców, orzechów i warzyw bogatych w błonnik pokarmowy, a także gruboziarnistych kasz, płatków zbożowych (owsianki) i pieczywa razowego, ostrych przypraw i alkoholu, produktów zawierających sorbitol i fruktozę. Ważne jest również, aby wyeliminować produkty smażone na rzecz gotowanych w wodzie i na parze, pieczonych w folii, duszonych bez tłuszczu.

Po ustąpieniu objawów żołądkowo-jelitowych należy wprowadzić normalną, prawidłową zbilansowaną dietę z wyłączeniem produktów ciężkostrawnych i tłustych na okres 3-5 dni.

 

Wspomagające leczenie

W leczeniu grypy żołądkowo-jelitowej zastosowanie znalazły probiotyki zawarte w fermentowanych napojach mlecznych (jogurty, kefiry, maślanki) oraz dostępne w postaci kapsułek w aptekach. Są one istotne do przywrócenia właściwej flory bakteryjnej układu pokarmowego uszkodzonej w trakcie choroby, ale również przyczyniają się do skrócenia czasu występowania biegunek. W badaniach wykazano, iż szczepy probiotyczne L. (Lactobacillus) reuteri, L. rhamnosusGG, L. casei oraz Saccharomyces boulardii przynoszą korzyści kliniczne w leczeniu biegunki w przebiegu rotawirusua i mogą przyczynić się do skrócenia czasu trwania biegunki o jeden dzień.

 

Czytaj więcej:

Przeziębienie – jak dietą wspomóc leczenie?

Literatura

1.  Farthing M., Salam M.: World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Acute diarrhea in adults and children: a global perspective. World Gastroenterology Organisation, February 2012,

2. Garlicki A, Leśniak M.:Leczenie chorób biegunkowych o etiologii zakaźnej u dorosłych, Przegl Epidemiol, 2009; 63: 395-400,

3. Jarosz M. [red]: Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.