Autor mgr Sylwia Pacyna-Szymańska | 13.09.2024 | Dzieci i młodzież
Od czego zacząć?
Przede wszystkim nie należy lekceważyć problemu nadmiernej masy ciała u dziecka. Z otyłości, wbrew powszechnym błędnym przekonaniom, się nie wyrasta. Odpowiednie postępowanie dietetyczne, opieka lekarska, monitorowanie stanu zdrowia są konieczne do uzyskania i utrzymania prawidłowej masy ciała. Niestety brak efektywnego działania w okresie dzieciństwa zwiększa ryzyko występowania otyłości w wieku dorosłym.
Stwórz bezpieczną przestrzeń
Na początku warto na spokojnie porozmawiać z dzieckiem – zapytać, jak się czuje, postarać się zasygnalizować, jak istotny wpływ na nasze zdrowie ma to, co spożywamy każdego dnia. Bardzo ważne jest na wstępie stworzenie przyjaznej atmosfery, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa. Dziecko powinno być aktywnym uczestnikiem zmiany, więc należy wypracować partnerskie podejście. Działanie bez zgody dziecka np. ukrywanie warzyw w posiłkach, zmuszanie do jedzenia nowych potraw, może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego.
Bądź wzorem do naśladowania
Nawyki żywieniowe osób w najbliższym otoczeniu mają istotny wpływ na jakość diety dzieci. Domownicy stanowią pierwsze, najbliższe środowisko młodego człowieka, z którego czerpie wzorce żywieniowe. Dzieciństwo to szczególny okres, w którym dziecko zdobywa nowe umiejętności, uczy się i buduje swoje nawyki. Chcąc pomóc dziecku dokonywać prozdrowotnych wyborów żywieniowych niezbędne jest to, aby dawać dobry przykład. Warto zwrócić uwagę na jakość swojej diety. Czy są w niej warzywa? Czy wybierasz produkty zbożowe z pełnego ziarna? Jak często sięgasz po słodycze? Jeśli na co dzień nie spożywasz warzyw, to nie nastawiaj się, że twoje dziecko z dnia na dzień zacznie prosić o marchewkę. Pamiętaj, dzieci powielają zachowania rodziców. Zacznij zmianę od siebie i bądź wzorem do naśladowania.
Zaplanuj zmianę i nie wymagaj zbyt wiele jednocześnie
Dobry plan to podstawa, a taki powinien być elastyczny, dostosowany do potrzeb i możliwości dziecka. Rozsądne będzie wprowadzanie zmian małymi krokami, bez wprowadzania jednocześnie wielu modyfikacji. Dziecko potrzebuje czasu na zaakceptowanie nowych produktów w diecie, dlatego nie wprowadzaj zbyt wielu nowości jednocześnie. Zacznij od np. dodatku większej ilości ulubionych warzyw do głównych posiłków. Pamiętaj, lepiej robić małe kroki, ale cały czas naprzód niż jeden wielki i później cofnąć się o pięć.
Nie działaj sam, angażuj dziecko na każdym kroku
Angażuj dziecko w przygotowywanie listy produktów i robienie zakupów. Pozwól mu wybrać ze sklepowej półki ulubione warzywa i owoce. Wspólne wybieranie żywności w sklepie to ciekawa forma edukacji – możliwość pokazania nowych produktów. Gotuj razem z dzieckiem, wpuść je do kuchni. Pozwól uczestniczyć na każdym etapie przygotowania posiłku. Niech dziecko pomoże myć warzywa, kroić, dodawać składniki, mieszać. Angażowanie najmłodszych w gotowanie zwiększa szanse na chęć spróbowania nowego dania. Wspólne przygotowywanie posiłków oraz jedzenie ich w przyjaznej atmosferze jest bardzo ważne na każdym etapie zmiany. Takie działania wpływają korzystnie na budowanie zdrowych nawyków żywieniowych oraz wpływają pozytywnie na umacnianie więzi rodzinnych.
Nie zmuszaj do zmian. Daj sobie i dziecku czas
Cierpliwość i wyrozumiałość to niezbędne cechy w trakcie procesu zmiany nawyków żywieniowych, nie tylko u dzieci. Zamiast wywierać presję, aby dziecko zjadło wszystkie nałożone na talerz warzywa, pozwól mu zadecydować, które wybierze i ile ich zje. Nie oczekuj, że maluch będzie z dnia na dzień wzorowo stosował się do Twoich zaleceń. Pamiętaj, że wywieranie presji może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Zmuszanie i narzucanie mogą wzbudzić większy opór przed spożywaniem nowych wartościowych produktów. Zamiast wywierać nacisk bądź cierpliwy, eksponuj przed dzieckiem smacznie podane warzywa, owoce i kolorowe potrawy na ich bazie. Postaraj się, aby dziecko miło kojarzyło czas zmian.
Korzystaj z różnych form edukacji żywieniowej
W myśl: „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem”, warto korzystać z różnych form edukacji żywieniowej. Pogadanka na temat zasad zdrowego żywienia może być ciekawa, jednak dopiero gdy połączymy ją z praktyką dziecko może więcej zapamiętać i wdrożyć. Bardzo wartościową formą edukacji są warsztaty kulinarne. Wspólne przygotowywanie np. kolorowych kanapek, wymiana doświadczeń z innymi uczestnikami zwiększają ciekawość i chęć dziecka do samodzielnego gotowania i próbowania nowych potraw. W takie działania warto zaangażować szkołę i klasę, aby i w tym środowisku promować zdrowe odżywianie. Bajki edukacyjne, książki, gadżety również mogą zachęcić najmłodszych do budowania zdrowych nawyków, poprzez miłe skojarzenia.
Skorzystaj z konsultacji rodzinnej z dietetykiem
Wspólne działanie, partnerska postawa zwiększają szanse na utrzymanie chęci do dalszego działania. Jeśli jednak czujesz, że brakuje Ci niezbędnej wiedzy żywieniowej oraz pomysłów jak pracować z dzieckiem nad zmianą nawyków żywieniowych skorzystaj z pomocy specjalisty. W Centrum Dietetycznym Online (CDO) możesz skorzystać z bezpłatnej konsultacji dietetycznej rodzinnej. Wizyty w CDO mają charaktery edukacyjny. Każde spotkanie prowadzi doświadczony dietetyk, który w przystępny sposób przekazuje praktyczną wiedze żywieniową. Zapisz się na konsultacje cdo.pzh.gov.pl
Podsumowanie
Rola rodziców w zmianie nawyków żywieniowych dzieci jest bardzo ważna. Warto, aby domownicy stanowili wsparcie i dobry przykład. Wzajemne motywowanie się, wspólne gotowanie i jedzenie pysznych posiłków, zwiększają szanse na utrzymanie chęci do dalszego działania. Bardzo istotne jest, aby działać stopniowo, we własnym tempie, małymi krokami, bez wywierania presji.
Piśmiennictwo
- Weker H., Barańska M., Riahi A. i wsp.: Nutrition of infants and young children i Poland – PITNUTS 2016. Dev Period Med.; 2017. 21(1): 13-28
- Black L, Matvienko-Sikar K, Kearney PM. The association between childcare arrangements and risk of overweight and obesity in childhood: a systematic review. Obes Rev. 2017 Oct;18(10):1170-1190.
- Skrzypek M., Krzyszycha R. M. Goral K. i wsp.: Postępowanie żywieniowe w leczeniu otyłości u dzieci i młodzieży. Medycyna ogólna i nauki o zdrowiu 2021, Tom 27, Nr 1, 13–22.
- Pietrzak A.: Otyłość dziecięca w perspektywie psychospołecznej. Rola edukacji żywieniowej. Artykuły tematyczne. EETP, 2020; 15; 4 (58).
- Miller W. R., Rollnick R.: Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, 225-244.
- Karney A., Oblacińska A., Kluba L. i wsp.: Otyłość u dzieci i młodzieży. Poradnik dla rodziców. Instytut Matki i Dziecka. [Dostęp 29.07.2024]. http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/fimid-poradnik-web.pdf
Autor dr n. med. i n. o zdr. Justyna Malinowska | 28.03.2023 | Dzieci i młodzież, Dzieci przedszkolne i szkolne
Bardzo powszechne jest przekonanie, że potrzeby te są tak duże, że praktycznie niemożliwe do zrealizowania ze spożywaną żywnością i wymagają wprowadzenia suplementacji. Jednak prawidłowo zbilansowana dieta może i w zupełności pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, w tym białko.
Szczególne potrzeby żywieniowe młodych sportowców
Ponieważ dzieci i młodzież uprawiające wyczynowo sport mają zwiększone zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, niezwykle ważne jest stosowanie w ich przypadku zróżnicowanej i zbilansowanej diety. Nie ma tutaj składników ważniejszych od pozostałych, a podstawową potrzebą jest realizacja zapotrzebowania na energię, bo to ona warunkuje prawidłowy rozwój i zdrowie oraz zdolności wysiłkowe. U dzieci i młodzieży intensywne uprawianie sportu wiąże się z istotnym wzrostem zapotrzebowania energetycznego. Jest to dodatkowo zależne od uprawianej dyscypliny oraz cech indywidualnych sportowca. Aby zaspokoić tę potrzebę, niezmiernie ważne jest regularne spożywanie zbilansowanych posiłków. Należy pamiętać, że podstawowym źródłem energii w diecie człowieka są węglowodany, których źródłem są produkty zbożowe (kasze, ryże, makarony, płatki, pieczywo) oraz ziemniaki. Powinny być one elementem każdego posiłku.
Realizację zapotrzebowania na energię można monitorować za pomocą siatek centylowych i stosunku masy ciała do wieku i wysokości oraz badając skład ciała.
Zapotrzebowanie na białko
Białko jest podstawowym budulcem tkanek i jest ono niezbędne w procesie regeneracji masy mięśniowej. Nie powstały jednak jeszcze ujednolicone rekomendacje dotyczące zalecanej wielkości jego spożycia przez dzieci i młodzież uprawiających wyczynowo sport. Najczęściej podawaną wartością jest 1,2 g białka na każdy kilogram masy ciała. Alternatywnie można założyć, że białko ma realizować 15% energetyczności diety. Zależy to jednak od uprawianej dyscypliny sportu. W dyscyplinach siłowych i szybkościowo-siłowych zaleca się wyższą podaż, na poziomie nawet 2 g na kilogram masy ciała, a w dyscyplinach wytrzymałościowych niższą – na poziomie 1,3 g na kilogram masy ciała.
Zaleca się również, aby białko pełnowartościowe, tj. występujące w mięsie, rybach, jajach oraz mleku i produktach mlecznych, stanowiło 2/3 realizacji zapotrzebowania na ten składnik odżywczy oraz aby zachowywana była proporcja 1:4 w stosunku białka do węglowodanów.
Zawartość białka w standardowych porcjach wybranych produktów:
- Filet z piersi kurczaka (wielkości ½ dłoni) – 21,5 g
- Łyżka tuńczyka z wody – 7,5 g
- Jajko gotowane – 6,3 g
- Szklanka mleka krowiego – 7,6 g
- Serek wiejski (1 średnie opakowanie) – 22 g
- Szklanka czerwonej fasoli – 15,8 g
- Szklanka napoju sojowego – 5,4 g
- Łyżka masła orzechowego – 5 g
Dlaczego realizacja zapotrzebowania na białko z żywności jest najbardziej korzystna?
Produkty będące źródłem białka, tj. mięso, ryby, jaja, mleko i produkty mleczne oraz nasiona roślin strączkowych, a także orzechy, są też źródłem innych składników odżywczych, m.in. składników mineralnych. To właśnie zapotrzebowanie na mikroelementy wydaje się najtrudniejsze do zrealizowania w grupie młodych sportowców. Najczęściej występujące niedobory dotyczą żelaza, wapnia i witaminy D. Wśród młodzieży, aż u 50% zawodniczek i 25% zawodników, stwierdza się niedobory żelaza. Natomiast zapotrzebowanie na wapń jest realizowane jedynie przez 40% chłopców oraz 30% dziewcząt. Inne warte uwagi składniki to cynk, magnez, witamina B6, kwasy omega-3, pełniące ważne funkcje regulacyjne.
Więcej nie znaczy lepiej
Zwiększanie podaży składników odżywczych nie powoduje ciągłej poprawy zdolności wysiłkowych. Kiedy przekracza ona zapotrzebowanie, nadmiar może zostać usunięty (np. z moczem) lub odłożony jako materiał zapasowy. W przypadku białka nadmierna jego ilość jest odkładana pod postacią tkanki tłuszczowej, a nie tkanki mięśniowej. Dlatego w pierwszej kolejności warto oszacować zawartość białka w diecie i porównać ją z zapotrzebowaniem wyliczonym indywidualnie na podstawie aktualnej masy ciała, zamiast od razu sięgać po suplementy.
Kreatyna
Suplementacji białka często towarzyszy przyjmowanie substancji zwanej kreatyną. Jest to niebiałkowy aminokwas, który naturalnie występuje w białkowych produktach odzwierzęcych, takich jak mięso i owoce morza. Podaż z diety realizuje 50% zapotrzebowania na ten składnik, druga połowa powstaje w wątrobie i nerkach. Dlatego osoby będące na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej będą miały potencjalnie niższą ilość kreatyny w ustroju. Jest to z kolei rzadkie u osób pozostających na diecie mieszanej. W organizmie człowieka kreatyna znajduje się przede wszystkim w mięśniach szkieletowych, gdzie bierze udział w przemianach energetycznych.
Suplementacja kreatyny nie jest niebezpieczna dla młodych sportowców, a potencjalnie może być nawet korzystna jako środek poprawiający adaptacje treningowe. Nie jest jednak to zalecana, a tylko dopuszczalna suplementacja dla dzieci i młodzieży uprawiającej wyczynowo sport. Należy przy tym pamiętać, że suplementacja nigdy nie może być traktowana jako zamiennik zbilansowanej diety, a jedynie jako dodatek do niej.
Podsumowanie
Na prawidłowy rozwój i poprawę zdolności wysiłkowych młodych sportowców ma wpływ całokształt diety, a nie wysoka podaż wybranego składnika odżywczego. Dlatego zawsze należy dbać o wysoką jakość i zróżnicowanie posiłków. Natomiast suplementacja określonych składników odżywczych powinna być wdrażana w sytuacji stwierdzonego ich niedoboru i po konsultacji z lekarzem.
Piśmiennictwo:
- Frączek B.,; Krzywański J., Krysztofiak H. (red.):. Dietetyka sportowa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2019.
- Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa, 2017.
- Kreider R.B., Kalman D.S., Antonio J. et al.: International Society of Sports Nutrition position stand: safety and efficacy of creatine supplementation in exercise, sport, and medicine. J. Int. Soc. Sports Nutr. 2017; 14(1): 18. doi.org/10.1186/s12970-017-0173-z
Autor mgr Sylwia Pacyna-Szymańska | 26.04.2022 | Dzieci 0-3, Dzieci i młodzież, Dzieci przedszkolne i szkolne
Dostarczenie odpowiedniej ilości energii, niezbędnych makro i mikroskładników jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju dziecka. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) rekomenduje wyłączne karmienie piersią przez pierwsze pół roku życia. Po ukończeniu 6 miesiąca życia zalecane jest rozpoczęcie rozszerzania diety z kontynuacją karmienia na żądanie. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci z 2021 r. wprowadzanie produktów uzupełniających powinno rozpocząć się wtedy, gdy dziecko wykazuje umiejętności niezbędne do spożycia nowych pokarmów, czyli zwyczajowo pomiędzy 17 a 26 tygodniem życia. Rozszerzanie diety dziecka powinno rozpocząć się stopniowo od podawania pojedynczych produktów o odpowiedniej konsystencji. Bardzo ważna jest wówczas obserwacja reakcji malucha po spożyciu każdego nowego produktu.
Dlaczego warto wprowadzić do diety dziecka nasiona roślin strączkowych?
Nasiona roślin strączkowych, do których należą: soja, fasola, soczewica, ciecierzyca, bób oraz groch, charakteryzują się wysoką wartością odżywczą.
Strączki, podobnie jak mięso, ryby, jaja, mleko i przetwory mleczne, są dobrym źródłem białka (zawierają go średnio 25 %). Z tego względu zaliczane są do tej samej grupy produktów spożywczych.
Skład aminokwasowy białka roślin strączkowych jest zbliżony do białka zwierzęcego. Różni się jednak zawartością niektórych aminokwasów. Strączki zawierają mniej metioniny, a więcej lizyny i tryptofanu. W celu uzyskania pełnej puli aminokwasów należy komponować dietę tak, aby każdego dnia były w niej obecne także produkty zbożowe (Czytaj więcej).
Konieczność wprowadzania produktów uzupełniających podyktowana jest m.in. potrzebą dostarczania większej ilości żelaza. Nie tylko mięso czy ryby są dobrym źródłem tego składnika mineralnego. Produkty roślinne, w tym nasiona roślin strączkowych, także zawierają w swoim składzie żelazo. Jest ono jednak gorzej przyswajalne niż to z produktów odzwierzęcych. Chcąc poprawić przyswajalność żelaza ze strączków należy połączyć je w jednym daniu z produktami będącymi dobrym źródłem witaminy C m.in. z warzywami (np. papryką) czy owocami (np. malinami). Przyswajalność żelaza z nasion roślin strączkowych zwiększa również ich odpowiednie przygotowanie m.in.: mielenie, moczenie i kiełkowanie. Oprócz białka i żelaza strączki są także cennym źródłem witamin z grupy B oraz składników mineralnych takich jak: wapń, magnez, cynk, potas, selen. Strączki to również bogate źródło błonnika pokarmowego, który wpływa korzystnie na m.in. pracę układu pokarmowego. Warto od najmłodszych lat dbać o urozmaicenie diety maluszków, uczyć, że niezbędne makroskładniki, witaminy i składniki mineralne można dostarczyć także poprzez spożywanie produktów roślinnych.
Jak podawać nasiona roślin strączkowych? Od których zacząć?
Nasiona roślin strączkowych warto wprowadzać stopniowo nie tylko w diecie małych dzieci. Nawet u dorosłych, którzy są nieprzyzwyczajeni do takich produktów, mogą one wywołać np. wzdęcia. Strączki zawierają sporo błonnika, a także substancji wzdymających, dlatego warto serwować je małymi porcjami i po wcześniejszym odpowiednim przygotowaniu (ugotowaniu i rozdrobnieniu np. w postaci puree). Część nasion roślin strączkowych, jak m.in. ciecierzyca czy fasola, wymaga wcześniejszego namoczenia i dłuższego czasu gotowania. Wyjątek stanowi czerwona soczewica, która nie musi być namaczana, a sam proces jej gotowania trwa jedyne 15 minut (o tym jak odpowiednio przygotować nasiona roślin strączkowych przeczytasz tutaj). Dodatkowo czerwona soczewica jest łatwiej strawna od pozostałych strączków, więc to od niej warto rozpocząć wprowadzanie tych produktów do jadłospisu dziecka. Na etapie rozszerzania diety o nasiona roślin strączkowych, tak jak każdy nowy produkt, warto je podawać samodzielnie w celu obserwacji reakcji maluszka po ich spożyciu. Przy dobrej tolerancji można wkomponować strączki do posiłku np. w postaci pasty kanapkowej, jako dodatek do zupki czy pieczonych kotlecików.
Czy małym dzieciom można podawać gotowe przetwory z nasion roślin strączkowych?
Na sklepowych półkach dostępne są nasiona roślin strączkowych w puszce lub słoiku. Mogą one stanowić alternatywę dla tych ugotowanych samodzielnie, zwłaszcza w sytuacji ograniczonego czasu na przygotowanie posiłku. Warto jednak pamiętać, że są to produkty w zalewie, która zawiera zazwyczaj dodatek soli. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami w diecie małych dzieci należy unikać produktów słonych i dosalania. W celu oszczędności czasu warto jednorazowo ugotować większą ilość strączków i po przestudzeniu mniejsze porcje zamrozić. W sklepach dostępny jest również szeroki asortyment gotowych dań z nasion roślin strączkowych (kotlety, parówki itp.). Są to jednak produkty bardziej przetworzone, niepolecane małym dzieciom i których w codziennym żywieniu maluchów należy unikać. Według WHO, dzieci powyżej 12. m.ż. mogą otrzymywać posiłki z rodzinnego stołu, jeśli ich jakość jest odpowiednia dla wieku i zapotrzebowania dziecka na składniki odżywcze. Ich przygotowanie powinno być zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia – bez dodatku soli, cukru i z zastosowaniem odpowiedniej obróbki termicznej.
Dieta i wiedza rodziców
Ważnym aspektem jest również dieta rodziców i świadomość znaczenia prawidłowego żywienia dla harmonijnego rozwoju dziecka. Na etapie rozszerzania diety i dalszego żywienia rodzice decydują o tym „kiedy i co” dziecko zje, a dziecko decyduje „czy” i „ile” zje. Do prawidłowego rozszerzania diety dzieci niezbędna jest znajomość podstawowych zasad zdrowego żywienia opartych o najnowsze rekomendacje. W tym celu warto porozmawiać z dietetykiem za pośrednictwem Centrum Dietetycznego Online. W poradni można skorzystać z bezpłatnych konsultacji indywidualnych oraz rodzinnych prowadzonych przez specjalistów z odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Konsultacje mają charakter edukacyjny. W ich trakcie można omówić sposób żywienia, zarówno swój jak i dziecka, oraz zyskać lub usystematyzować posiadaną wiedzę na temat żywienia. Nawet krótka edukacja może przynieść pozytywne efekty.
Warto podkreślić, że to przede wszystkim rodzice, inni członkowie rodziny, opiekunowie, a później także rówieśnicy istotnie wpływają na kształtowanie nawyków żywieniowych dzieci. Komponując posiłki dla całej rodziny warto kierować się zasadami prawidłowego żywienia i dbać o różnorodność serwowanych produktów. Preferencje żywieniowe wykształcone w pierwszych latach życia dziecka mają kluczowy wpływ na decyzje przy wyborze żywności w późniejszym wieku.
Literatura
- Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2021, 18: 805–822.
- Szajewska H., Horvath A.: Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. Medycyna Praktyczna, 2017, 46-50.
- Melina V., Craig W., Levin S.: Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian diets. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 2016, 116 (12): 1970-1980.
- Cofnas N.: Is vegetarianism healthy for children?, Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2019, 59 (13): 2052-2060.
- Schürmann , Kersting A., Alexy U.: Vegetarian diet in children: a systematic review. European Journal of Nutrition 2017, 56 (5): 1797-1817.
- Mariotti , Gardner C.D.: Dietary protein and amino acids in vegetarian diets — a review. Nutrients 2019, 11 (11): 2661-2679.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2020, 282-284.
- Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw. Baza danych – wersja pełna. Wyd. 4 rozsz. i uakt. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 2017.
- Thirunathan P., Manickavasagan A.: Processing methods for reducing alphagalactosides in pulses. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2018, 5-6, 35-37.
Autor Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | 15.02.2022 | Aktualności, Edukacja żywieniowa w praktyce
„Żywienie w przedszkolu w praktyce”
W publikacji eksperci NCEŻ:
• w przystępny sposób opisali wymagania żywienia zbiorowego w przedszkolach,
• scharakteryzowali grupy produktów, które należy uwzględnić komponując menu przedszkolaka,
• poruszyli kwestie diet eliminacyjnych w alergiach pokarmowych,
• podkreślili istotność wpływu żywienia na środowisko,
• zamieścili odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania,
i wiele innych wartościowych treści
⇒ Pobierz darmowy e-book
