Piwa bezalkoholowe – produkcja, skład i wartość odżywcza
Śledząc rynek tego typu produktów, zauważa się bogaty asortyment piw bezalkoholowych wytwarzanych zwłaszcza przez duże koncerny.
Produkcja
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w art. 46 ust. 1 definiuje pojęcie napoju alkoholowego, którym jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5 % objętościowych alkoholu. Zatem w rozumieniu ww. ustawy napojem bezalkoholowym jest napój o zawartości nieprzekraczającej 0,5 % obj. alkoholu. Warto nadmienić, że przepisy prawne poszczególnych krajów w różny sposób definiują piwo bezalkoholowe, np. w Norwegii mianem piwa bezalkoholowego określa się piwo o zawartości alkoholu poniżej 0,7 % obj. alkoholu, w Hiszpanii – poniżej 1 % obj. alkoholu, we Francji – poniżej 1,2 % obj. alkoholu, zaś w Niemczech i w Czechach zawartość alkoholu w piwach bezalkoholowych, jest taka sama jak w Polsce.
W polskim prawie brak jest precyzyjnej definicji piwa. Jego producenci, dwie największe organizacje branżowe reprezentujące przemysł piwowarski w Polsce (Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie i Stowarzyszenie Regionalnych Browarów Polskich) opracowali definicję piwa w oparciu o nieobowiązującą już Polską Normę PN-A-79098:1995, w której piwo określono jako napój alkoholowy otrzymywany w wyniku fermentacji roztworu (brzeczki) przygotowanego ze słodowanego jęczmienia lub pszenicy, wody i (zazwyczaj) chmielu. Definicja przyjęta przez przemysł piwowarski brzmi „Piwo jest napojem otrzymywanym w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki piwnej. Brzeczkę produkuje się ze słodu browarniczego oraz wody z dodatkiem chmielu lub produktów chmielowych, bez dodatków lub z dodatkiem surowców niesłodowanych oraz dozwolonych substancji. Łączna ilość dodawanych surowców niesłodowanych nie może zastąpić więcej niż 45 % słodu we wsadzie surowcowym. Do piwa mogą być dodane: składniki będące żywnością, dozwolone substancje dodatkowe oraz pomagające w przetwarzaniu.”
Piwo bezalkoholowe jest wytwarzane z tych samych surowców, co piwo klasyczne tj.: słodu, chmielu, drożdży i wody. Proces warzenia piwa bezalkoholowego jest taki sam jak piwa alkoholowego, tylko stosowany jest dodatkowy proces mający na celu niedopuszczenie do powstania w piwie alkoholu albo usunięcie alkoholu z piwa. Wyróżnia się trzy podstawowe technologie produkcji piw bezalkoholowych:
- destylacja lub ekstrakcja próżniowa – proces, w którym uwarzone klasycznie piwo w sposób mechaniczny pozbawiane jest alkoholu;
- przerwanie procesu fermentacji – niedopuszczenie do wytworzenia się alkoholu;
- unieruchomienie drożdży (ich komórek) – stosuje się specjalne szczepy drożdży, które reagują i oddają wszystkie walory smakowe poza alkoholem. Ta technologia pozwala na wytworzenie piwa 0,0 % obj. alkoholu oraz zachować znaczną część walorów smakowych cechujących piwo klasyczne.
Piwa bezalkoholowe smakowe są to piwa, do których dodano surowce smakowe, jak np.: owoce, soki owocowe, przyprawy, zioła. Ich proces produkcji również jest podobny do warzenia piw bezalkoholowych, z tym że stosuje się jeszcze dodatki smakowe.
Skład surowcowy
W związku z bogatym asortymentem piw bezalkoholowych oraz piw bezalkoholowych smakowych i napojów piwnych smakowych na polskim rynku, w 2023 r. przeprowadzono analizę składu i wartości odżywczej wybranych piw bezalkoholowych z rynku warszawskiego.
Wybrano 12 piw bezalkoholowych, w tym 3 piwa bezalkoholowe, 5 piw bezalkoholowych smakowych oraz 4 bezalkoholowe napoje piwne smakowe.
Na podstawie przeprowadzonej analizy wykazu składników zadeklarowanych przez producentów na opakowaniu badanych napojów stwierdzono, że skład piw bezalkoholowych był charakterystyczny dla piwa. Zostały one wyprodukowane z wody, słodu jęczmiennego oraz chmielu. Ponadto do piw jasnych dodane zostały aromaty naturalne. Do jednego wyciąg z zielonego jęczmienia a do drugiego dwutlenek węgla. Natomiast do piwa ciemnego dodano cukier.
W przypadku piw bezalkoholowych smakowych i napojów bezalkoholowych smakowych, poza składnikami charakterystycznymi dla piwa, w składzie znalazły się surowce charakterystyczne dla smaku piwa. Były to soki: jabłkowy (w ilościach od 13,6 % do 20,9 %), cytrynowy (bez określenia ilości do 4,3 %), z limonki (bez określenia ilości do 1,2 %), pomarańczowy (1,7 % – 2,0 %), mandarynkowy (1 %), z mango (0,1 %). Do napojów tych był dodawany cukier lub cukier i glikozydy stewiolowe ze stewii. Ponadto producenci stosowali substancje dodatkowe, np.: regulatory kwasowości, stabilizatory, kwasy, przeciwutleniacze, barwniki oraz aromaty.
Dwa z badanych produktów były napojami energetycznymi, z dodatkiem kofeiny oraz guarany. Zawartość kofeiny, zgodnie z deklaracją producentów, wynosiła w obu napojach po 32 mg/100 ml. Jeden z napojów wyprodukowano z dodatkiem witamin grupy B (biotyną, niacyną, witaminą B6, witaminą B12).
Jedno z badanych piw bezalkoholowych posiadało właściwości roztworu węglowodanowo-elektrolitowego.
Wartość odżywcza
W tabeli 1 przedstawiono wartość energetyczną i zawartość wybranych składników odżywczych w 100 ml piw bezalkoholowych oraz zawartość w nich alkoholu.
Wszystkie badane piwa były piwami bezalkoholowymi.
Badane piwa zawierały śladowe ilości białka od <0,1 g/100 ml do 0,4 g/100 ml.
Zawartość cukrów (suma mono- i disacharydów) była w tych napojach taka sama jak węglowodanów. Mieściła się w zakresie od <0,5 g/100 ml w piwie bezalkoholowym oraz od 1 g/100 ml do 6,9 g/100 ml w piwie bezalkoholowym ciemnym.
Wartość energetyczna badanych piw bezalkoholowych, piw bezalkoholowych smakowych oraz bezalkoholowych napojów smakowych zależała przede wszystkim od zawartości w nich cukrów i wahała się od 2 kcal/100 ml do 28 kcal/100 ml.
Tab. 1. Wartość energetyczna i zawartość wybranych składników w 100 ml piw bezalkoholowych
| Napój | Wartość energetyczna | Białko | Tłuszcz | Węglowodany | Cukry ogółem | Alkohol |
| kcal | g | g | g | g | %V/V | |
| Piwo bezalkoholowe 1 | 2 | 0,4 | 0,0 | <0,5 | <0,5 | 0,04 |
| Bezalkoholowy energetyzujący napój piwny o smaku mango | 18 | <0,1 | 0,0 | 4,6 | 4,6 | 0,00 |
| Piwo ciemne bezalkoholowe | 28 | 0,2 | 0,0 | 6,9 | 6,9 | 0,00 |
| Piwo bezalkoholowe o smaku mango i cytryny | 15 | <0,1 | 0,0 | 3,7 | 3,7 | <0,08* |
| Piwo bezalkoholowe 2 | 9 | 0,3 | 0,0 | 2,0 | 2,0 | 0,02 |
| Piwo bezalkoholowe o smaku limonki i mięty | 21 | 0,1 | 0,0 | 5,1 | 5,1 | 0,00 |
| Piwo bezalkoholowe z lemoniadą o smaku limonki i mięty | 21 | 0,1 | 0,0 | 4,2 | 4,2 | 0,00 |
| Bezalkoholowy napój piwny o smaku czarnej porzeczki i limonki | 23 | <0,1 | 0,0 | 5,8 | 5,8 | <0,08* |
| Bezalkoholowy napój piwny o smaku mandarynki | 24 | <0,1 | 0,0 | 5,9 | 5,9 | <0,08* |
| Bezalkoholowy napój piwny mango i cytrusy, napój energetyzujący | 18 | 0,2 | 0,0 | 4,4 | 4,4 | 0,00 |
| Piwo bezalkoholowe z lemoniadą o smaku cytryny i orzechów koli | 14 | <0,1 | 0,0 | 3,5 | 3,5 | 0,00 |
| Piwo bezalkoholowe aromatyzowane | 19 | <0,1 | 0,0 | 4,7 | 4,7 | 0,00 |
Piśmiennictwo:
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.2023.2151 t.j.).
- Browary Polskie (2017). Polscy browarnicy przyjęli definicję piwa. Data publikacji 23.02.2017https://www.browary-polskie.pl/polscy-browarnicy-przyjeli-definicje-piwa/
- https://zdrowapianka.pl/piwo-bezalkoholowe-kompleksowy-przewodnik-po-bezalkoholowych-trunkach
- https://ombf.pl/piwa-bezalkoholowe-techniki-produkcji-i-trendy-rynkowe/
- https://dietetycy.org.pl/piwo-bezalkoholowe/
- https://foodfakty.pl/przeglad-metod-produkcji-piwa-o-obnizonej-zawartosci-alkoholu
- https://www.pap.pl/aktualnosci/piwo-i-wino-bez-procentow-podbijaja-rynek-eksperci-uwazaja-ze-nowy-trend
Zadanie realizowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowane przez Ministra Zdrowia