Home 9 Choroba a dieta 9 Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne

Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne

Autor

Dieta w przypadku biegunki w dużej mierze jest uzależniona od jej rodzaju (ostra czy przewlekła) oraz od przyczyny (zakażenie wirusowe, bakteryjne, biegunka podróżnych, alergia pokarmowa, nietolerancja laktozy, zażywanie leków, choroby jelit, przebyte operacje). Podajemy szczegółowe zestawienie zalecanych produktów żywnościowych oraz tych, których osoby chore na biegunkę powinny unikać.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej|Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne

Dieta w biegunce przewlekłej

W przypadku biegunki przewlekłej (powyżej 2 płynnych wypróżnień na dobę) należy przede wszystkim ustalić jej przyczynę i postarać się ją wyeliminować. Niezależnie od przyczyny należy ograniczyć ilość produktów bogatych w błonnik pokarmowy (nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze i płatki, razowe makarony, brązowy ryż, otręby, surowe warzywa i owoce).

W przypadku nietolerancji laktozy (cukru mlecznego) należy zrezygnować z mleka i – jeśli to konieczne – także z przetworów mlecznych, zastępując je bezlaktozowymi (dostępne są mleko, jogurty, sery, napoje roślinne). Eliminować należy też potrawy ciężkostrawne, smażone i grillowane, produkty wędzone, konserwowane i zawierające słodziki, ciasta, pączki, faworki, ciasto francuskie, ciasteczka, cukierki, czekoladę, tłuste mięso, wędliny i sery. Bardzo ważne jest zwiększenie ilości napojów podawanych w temperaturze około 25-350C.

Dieta w biegunce ostrej

W ostrej biegunce, której towarzyszą liczne (nawet do kilkudziesięciu na dobę) wodniste wypróżnienia niekiedy z domieszką krwi, silne bóle brzucha, czasem gorączka, zalecenia żywieniowe są bardziej rygorystyczne.

Na początku wstrzymuje się podawanie pokarmów, a najważniejszym celem jest zapobieganie odwodnieniu i utracie elektrolitów (sód, potas). Należy jak najszybciej zastosować specjalny środek nawadniający (dostępne w aptece bez recepty) i zgłosić się na konsultację lekarską. W domowych warunkach do nawadniania mogą służyć także lekko posolona woda przegotowana lub mineralna niegazowana, słabe napary herbaty, buliony warzywne lub rozcieńczone zupy (bez dodatku tłuszczu).

Po nawodnieniu (zwykle po około 4-5 godzinach) można stopniowo podawać potrawy typu kleik ryżowy z dodatkiem marchwi, ryż biały rozgotowany, ziemniaki, krupniki z drobnymi kaszami, pieczone jabłko, namoczone pieczywo. W miarę poprawy można stopniowo dodawać kolejne produkty, np. ugotowane jajko, ugotowane i rozdrobnione chude mięso, gotowaną rybę. Tego rodzaju dietę należy kontynuować do ustąpienia wszystkich objawów ze strony przewodu pokarmowego.

Dowiedz się więcej: Dieta w ostrej biegunce – nawodnienie to priorytet

Produkty i potrawy zalecane i przeciwwskazane w przewlekłej biegunce

 

PRODUKTY ZALECANE

PRODUKTY PRZECIWWSKAZANE

Produkty zbożowe

  • pieczywo pszenne, pszenno-żytnie, tostowe jasne, chrupkie, grzanki (bez tłuszczu)
  • kasze ugotowane do miękkości: manna, kukurydziana, „krakowska”, kuskus, jaglana, bulgur, jęczmienna perłowa
  • ryż biały
  • drobne makarony pszenne (nitki)
  • płatki: ryżowe, kukurydziane, płatki zbożowe błyskawiczne bez cukru
  • pieczywo z ziarnami, razowe, otrębowe, graham
  • grube kasze: pęczak, gryczana
  • makarony grube i z mąki razowej
  • ryż dziki, pełnoziarnisty, brązowy
  • płatki śniadaniowe słodzone (z czekoladą, karmelem, miodem itp.), musli, grube płatki zbożowe (owsiane „górskie”)

Mleko i produkty mleczne

Jeśli są tolerowane:

  • chude i półtłuste sery twarogowe, serki homogenizowane naturalne odtłuszczone
  • mleczne napoje fermentowane: kefir, jogurt, zsiadłe mleko, maślanka
  • mleko świeże, tłuste (powyżej 2% tłuszczu w 100 g),
  • tłuste sery twarogowe, twarożki do smarowania pieczywa, sery topione, dojrzewające („żółte”), pleśniowe

Warzywa, potrawy z warzyw, grzyby

  • ziemniaki, marchew, pomidory bez skóry i nasion, cukinia, dynia, bakłażan, kabaczek, pietruszka, seler, sałata, cykoria
  • w mniejszych ilościach, jeśli są tolerowane: brokuły, kalafior, szpinak, młoda fasolka szparagowa, zielony groszek, seler naciowy, ogórek kwaszony
  • ziemniaki smażone, frytki, placki ziemniaczane,
  • brukselka, kapusta (wszystkie odmiany), kalarepa
  • buraki, papryka, ogórek świeży, rzodkiewka, szparagi
  • cebula i por (można stosować jedynie niewielki dodatek do zup), szczypiorek, czosnek
  • warzywa konserwowane octem, ze śmietaną, majonezem itp.
  • bigos, „młoda kapusta”
  • suche nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, soja, soczewica, ciecierzyca
  • pieczarki, grzyby marynowane, smażone z tłuszczem

Owoce

  • bez skórki: jabłka, banany, morele, mango, brzoskwinie, melon, arbuz
  • przetarte: maliny, truskawki, porzeczki, jagody, poziomki, borówki, kiwi,
  • cytryna, pomarańcze, mandarynki – sam miąższ
  • grejpfruty, winogrona, wiśnie, czereśnie, gruszki, śliwki, ananas
  • owoce suszone i konserwowe

Mięso i wędliny

  • drób (kurczak, indyk) bez skóry, cielęcina, mięso z królika
  • chuda wołowina (ligawa, polędwica, łopatka), schab środkowy lub szynka wieprzowa
  • chude wędliny: szynka drobiowa, polędwica, chuda szynka wieprzowa
  • zamiast wędlin przemysłowych lepiej piec w folii lub naczyniu żaroodpornym mięso typu: filet z indyka/kurczaka, schab środkowy, polędwica wołowa
  • tłuste mięso: wieprzowe, wołowe, kaczka, gęś
  • tłuste wędliny: podsuszane, salami, kabanosy, kiełbasy cienkie,
  • wędliny podrobowe: kaszanki, pasztetowe, parówki, mielonki, salcesony, pasztety przemysłowe
  • konserwy mięsne

Jaja i potrawy z jaj

  • gotowane (na miękko, twardo)
  • omlety, jajecznica bez tłuszczu lub na niewielkiej ilości oleju rzepakowego
  • z dodatkiem majonezu
  • jajecznica na maśle, smalcu lub boczku

Ryby, przetwory rybne i potrawy z ryb

  • chude ryby: dorsz, mintaj, sola, flądra, płastuga, szczupak, okoń, sandacz
  • tłuste ryby jeśli są tolerowane: halibut, pstrąg, morszczuk, karp, tuńczyk, łosoś

 

  • ryby wędzone
  • konserwy rybne
  • w zalewach solnych lub octowych
  • panierowane i smażone w głębokim tłuszczu

Tłuszcze

  • oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, z kiełków pszenicy, lniany, sojowy, słonecznikowy, z pestek winogron
  • śmietana 9-12%
  • świeże masło, miękkie margaryny
  • smalec, boczek, słonina
  • tłusta śmietana
  •  
  • margaryny twarde

Zioła i przyprawy

  • koper, natka pietruszki, bazylia, cząber, kminek, kolendra, lubczyk, majeranek, melisa, mięta pieprzowa, szałwia, kardamon, cynamon, goździki, imbir, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, anyż, wanilia, oregano, bazylia, kurkuma, pieprz ziołowy, estragon
  • w ograniczonych ilościach: sól
  • pieprz naturalny, chili, curry, ostra papryka,
  • keczup, sosy śmietanowe i majonezowe
  •  
  • mieszanki przyprawowe, kostki rosołowe
  • sosy i zupy instant („z torebki”)

Napoje

  • woda mineralna niegazowana, słabe napary herbat, soki z owoców i warzyw bez dodatku cukru – rozcieńczone wodą, kompoty bez cukru, kawa zbożowa
  • napoje gazowane, nektary, napoje owocowe i soki z dodatkiem cukru, syropy owocowe, napoje energetyczne, herbaty granulowane, kakao, cola, kawa
  • alkohol (wszystkie rodzaje)

Inne

  W ograniczonych ilościach:

  • budynie na chudym mleku, kisiele, musy owocowe
  • ciasto biszkoptowe, drożdżowe, bułka chałka
  • dżemy i konfitury niskosłodzone
  • miód naturalny
  • pączki, ciastka, ciasteczka
  • cukierki, czekolada, batony
  • ciasto francuskie, torty, kremy, bita śmietana, ptysie, serniki z tłustego sera
  • słone i tłuste przekąski (chipsy, krakersy, paluszki)
  • dżemy i konfitury o wysokiej zawartości cukru
  • miód sztuczny
  • orzechy, nasiona: słonecznika, dyni, sezamu
  • słodziki (szczególnie sorbitol)

Przygotowanie potraw

  • gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w piekarniku (w folii, naczyniu żaroodpornym)
  • smażenie, tradycyjne duszenie i grillowanie
  1. Dzieniszewski J.: Biegunka ostra i przewlekła. [w]: Jarosz (red.): Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2010, 232-245.
  2. Gandy J. (ed.): Manual of Dietetic Practice, Willey Blackwell, Oxford, UK, 2014, 470-472.
  3. Shiller L.R., Sellin J.H.: Diarrhea. [in]: Feldman M., Friedman L.S., Brandt L.J., (eds.): . 10th ed. Philadelphia, Elsevier Saunders, 2016, 16.

0 komentarzy

Inne nowości z kategorii Choroba a dieta: